Dünya Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği’nin (TKBB) işbirliğinde “İslami Bankalarda Yenilikçi Ürün Geliştirme Çalıştayı” düzenlendi. 2-3 Mart tarihlerinde gerçekleştirilen çalıştay, Mercure İstanbul Altunizade Hotel’de yapıldı.
İslami Bankalarda Yenilikçi Ürün Geliştirme Çalıştayı’nda İslami finansın temelleri, akit türleri ve tüm ürün bileşenleri bağlamında son gelişmeler ve güncel durum değerlendirildi.
Açılış konuşmalarını, Dünya Bankası İslami Finans Geliştirme Merkezi Başkanı Zamir İqbal ve TKBB Genel Sekreteri Osman Akyüz gerçekleştirdi. Çalıştayın ilk oturumu, Zamir İqbal’in sunumuyla başladı. Sunumda, Finansal Sistemin Temelleri ve Bileşenleri, İslami Finansal Hizmetler Sektöründe Son Gelişmeler ve Güncel Durum, İslami Bankalar Konvansiyonel Bankalardan Nasıl Ayrılırlar ve İslami Bankaların Tipik Bilançosu, konu başlıkları arasında yer aldı.
İkinci oturumda da Türkiye Finans Katılım Bankası’ndan Doç. Dr. İshak Emin Aktepe, Katılım Fonları (Katılma Hesapları, Cari Hesaplar, vb), Finansmanlar (Para Kazandırma Ürünleri, Araç ve Ev Finansmanı, vb.), Finansman Türleri (Murabaha, Vekâlet ve Muşareke İşlemleri, Faturalara, Teminatlara Dayalı Akreditifler), Hazine İşlemleri (Forex, Para Piyasaları, Menkul Kıymetler, Türevler, vs.), Ticari Akitler, Kâr Paylaşım Akitleri, Destekleyici Akitler ve Akitlerin Farklı Özellikleri konularına değindi. Üçüncü oturumun konuşmacısı Curtis ortaklarından Michael McMillen tarafından “Yasal ve Düzenleyici Çerçeveler” başlığında, İslami Finansal Hizmetler Endüstrisi’nin mevzuat Ortamı, İslami Finansal Hizmetler Endüstrisi için Günümüz Düzenleyici Kuruluşları konuları ele alındı.
İlk günün son oturumunda Durham Üniversitesi’nden Prof. Dr. Habib Ahmed, “Bankacılık ve Finans Akitlerinin Uygulanması” konusunda açıklamalar yaptı. Çalıştayın ikinci gününde de dört oturum gerçekleştirildi. İslami Finans Danışmanlık ve Sigortacılık Hizmetleri’nden (IFAAS) Dr. Shaher Abbas, “İslami Finans Alanında Finansal Mühendislik”, Dünya Bankası İslami Finans Geliştirme Merkezi Başkanı Dr. Zamir Iqbal, “Kurumsal Yönetişim Çerçevesi”, Durham Üniversitesinden Prof. Habib Ahmed, “İslam Hukuku Yönetişim Çerçevesi” ve İslam Kalkınma Bankası-ITFC’den Ahmet Şuayb Gündoğdu moderatörlüğünde “Ülke Vaka Çalışmaları” panel oturumunda Malezya ve Türkiye modelleri tartışıldı, IRTI’dan Muhammad Syahmi Bin Mohd Karim ve Kuveyt Türk Katılım Bankası Bireysel Pazarlama ve Ürün Geliştirme Grup Müdürü Mustafa Dereci konuştu.
TKBB Genel Sekreteri Osman Akyüz
İslami bankacılık alanında en fazla dile getirilen ve en fazla eleştirilen konu ürün çeşitliliğinin azlığı ve yetersizliğidir. Bu durum hem bu tür çalıştayların yetersizliğinden hem dünyadaki İslami finans kuruluşlarının yeterli iş birliği ve dayanışma içinde olmamalarından hem de ülkelerin kendine has özelliklerden kaynaklanmaktadır. Örneğin; Türkiye’de katılım bankalarının murabahaya ağırlık vermeleri, bu bankalardaki fonların vadesinin çok kısa olmasından kaynaklanmaktadır. Bu nedenle katılım bankaları topladıkları kaynakları, kısa vadeli finansman araçlarına yönlendirmek zorunda kalmakta böylece orta ve uzun vadeli finansman ürünleriyle ilgili olarak araştırma yapmak zorunluluğu hissetmemektedir. Özellikle 2010 yılından sonra yapılan mevzuat düzenlemeleri sayesinde uzun vadeli finansman aracı olan kira sertifikaları ihraç edilmeye başlanmış ve bugün itibarıyla bu ürünün ihracında 42 milyar liralık bir hacme ulaşılmıştır. Sukukun kira sertifikası dışındaki türleriyle yeni sermaye piyasası araçları mikro finans İslami sigorta yani tekafül ve uzun vadeli finansman türlerinden olan mudaraba ve muşarekenin de ürün yelpazesine dâhil edilmesi ve giderek yaygınlaştırılması beklenmektedir.
Dünya Bankası İslami Finans Geliştirme Merkezi Başkanı Zamir İqbal
İslami finans, sadece İslam ülkelerine ait bir uygulama değildir. İslami finansın artık küresel bir uygulama alanı söz konusu. Çoğu insan farkında olmayabilir; ama Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve İngiltere’de İslami finans uygulaması var. Bu da İslami finansın küresel bir uygulama hâline geldiğini göstermektedir. Aynı zamanda bu alan gayet iyi bilinen bir duruma gelmiştir ve G20’lerin gündeminde yer almaktadır.
