Belirsizlik ve Bankaların Kredi Büyümesi

Bankaların kredi büyümesi çeşitli mikro ve makro faktörlerden etkilenmektedir. Söz konusu makro faktörlerden biri de belirsizlik olarak karşımıza çıkmaktadır. Ekonomilerde belirsizliğin artmasının veya azalmasının birçok nedeni bulunmakla birlikte; belirsizliğin çeşitli şekillerde ölçülebildiğini görmekteyiz. Bugün, belirsizliği ölçen endekslerden biri olan “Ekonomik Politika Belirsizlik Endeksini” ve bu endeksin bankaların kredi büyümesi üzerindeki etkisini ele alacağız.

Ekonomik politika belirsizlik endeksi

Belirsizliğin banka kredileri üzerindeki etkisine gelmeden, girişte bahsettiğimiz belirsizlik endeksinden ve bu endeksin metodolojisinden kısaca bahsedelim. İlk olarak 12 büyük ülkeyi kapsayan endekse sonraki yıllarda yeni ülkeler dâhil edilmiştir. Söz konusu endeks, en büyük gazetelerde ekonomik politika belirsizliklerine yer verilen yazıların taranmasından elde edilen verilerle oluşturulmuştur (Baker S. R. vd., 2016). Elde edilen verilerin işlenmesi ve analiz edilmesi sonucunda ise ülkelerin aylık belirsizlik endeksleri hesaplanmaktadır.

Ekonomik politika belirsizlik endeksinin global versiyonu örnek olarak aşağıda verilmiştir. Grafikte de görülmekte olduğu gibi özellikle 2016-2020 yılları arasında hızla yükselen endeks, 2020 yılında pandemi sürecinin de etkisiyle en yüksek seviyesine ulaşmıştır.

Kaynak: https://www.policyuncertainty.com

Belirsizliğin kredi büyümesine etkisi

Belirsizlik endeksinin hesaplama yöntemini aktardık. Şimdi ise, bu endeks kullanılarak belirsizliğin kredi büyümesi üzerindeki etkisini konu alan çalışmalara bakalım.

China Journal of Accounting Research dergisinde, 2017 yılında yayımlanan bir çalışmada, ekonomi politikaları belirsizlik endeksinin Çin’deki ticari bankaların kredi büyümesi üzerinde negatif bir etki oluşturduğu bulunmuştur (Chi Q. & Li W., 2017). Journal of Financial Stability dergisinde 2016 yılında yayımlanan başka bir makalede de bu kez ABD ekonomisi için benzer sonuçlara ulaşılmıştır. Çalışmaya göre, ABD ekonomisinde, belirsizliğin arttığı dönemlerde, bankaların kredi arzının azaldığı tespit edilmiştir. Diğer yandan çalışmanın ilgi çekici sonuçlarından biri ise belirsizliğin kredi büyümesi üzerindeki etkisinin sermaye yapısı daha güçlü bankalarda daha az olmasıdır (Bordo M. D. vd., 2016). Bir başka deyişle, güçlü sermaye yapısına sahip bankalar, belirsizlik dönemlerinde de kredi kanallarını açık tutmaya daha yatkın olmaktadır. Bu sonuçlar; bankaların sermaye yapılarının güçlü ve sermaye oranlarının yüksek olduğu ekonomilerde, belirsizliğin kredi arzı üzerindeki etkisinin sınırlı kalabileceğini göstermektedir.

Katılım bankaları & konvansiyonel bankalar

Tüm bankaları konu alan çalışmalara ek olarak literatürde, belirsizliğin katılım bankaları ve konvansiyonel bankalar üzerindeki etkisini ayrı ayrı inceleyen çalışmalar da olduğunu görüyoruz. Bu çalışmalardan biri Finance Research Letters dergisinde yayımlanmış (Bilgin M. H. vd., 2020) ve çalışmada, 12 ülkeden 58 katılım bankası ve 358 konvansiyonel banka incelenmiştir. Sonuçlar, katılım bankaları ve konvansiyonel bankalardaki kredi büyümesinin belirsizlikten farklı etkilendiğini göstermektedir:

• Ekonomik politika belirsizliği, konvansiyonel bankaların kredi büyümesini önemli ölçüde azaltmaktadır.
• Ekonomik politika belirsizliği, konvansiyonel bankaların aksine, katılım bankalarının kredi büyümesi üzerinde kayda değer bir etki oluşturmamaktadır. Katılım bankalarının varlığa dayalı finansal ürünler sunması, risk paylaşımını esas alan yapısı ve bilançolarında türev ürünler bulundurmamaları; bu bankaları belirsizlik dönemlerinde pozitif olarak ayrıştırmaktadır.

Son Söz

• Ekonomik Politika Belirsizliğinin arttığı dönemlerde bankaların kredi büyümesi yavaşlamaktadır.
• Bankaların sermaye yapısı güçlendikçe, belirsizliğin bu bankaların kredi büyümesi üzerindeki etkisi sınırlı kalmaktadır.
• Belirsizlik, konvansiyonel bankaların kredi büyümesi üzerinde negatif etki oluştururken; katılım bankalarının kredi büyümesi belirsizlikten etkilenmemektedir.
• Politika yapıcılar ve düzenleyici kuruluşlar, bahse konu çalışmaların sonuçlarından faydalanabilirler. Özellikle belirsizliğin arttığı dönemlerde, kredi arzının devam etmesini sağlayan veya kredi arzında önemli ölçüde azalmayı önleyici politikalar oluşturabilirler.

Kaynaklar:

1. Baker, S.R., Bloom, N., Davis, S.J., 2016. Measuring economic policy uncertainty. Q. J. Econ. 131 (4), 1593–1636.
2. Bordo, M.D., Duca, J.V., Koch, C., 2016. Economic policy uncertainty and the credit channel: aggregate and bank level U.S. evidence over several decades. J. Financ. Stab. 26, 90–106.
3. Chi, Q., Li, W., 2017. Economic policy uncertainty, credit risks and banks’ lending decisions: evidence from Chinese commercial banks. China J. Account. Res. 10 (1), 33–50.
4. Mehmet Huseyin Bilgin, et al., Finance Research Letters, https://doi.org/10.1016/j.frl.2020.101563