Sigorta, bir bireyin ya da kurumun başına gelebilecek risklere karşı belirli bir meblağ ödeyerek kendisini güvence altına aldığı uygulamadır. Bizlerin başına gelebilecek birçok risk bulunmakla beraber, her zaman bu riskleri karşılamaya gücümüz yeterli olmayabilir. Bu durumda devreye sigorta dediğimiz sistem girer. Birçoğumuz sigorta hakkında devletin zorunlu kıldığı branşlardan dolayı yüzeysel bilgi sahibidir. Oysaki sigorta başımıza gelecek riski karşılamanın yanında sosyal anlamda da çok önemli bir yere sahiptir: “yardımlaşma” ve “dayanışma”. İşte bu temel ilkeler ile kurulmuş bir sistem mevcuttur: Katılım Sigortacılığı. Diğer bir adı ile Tekâfül.
Katılım sigortacılığı bağış usulü ile işlemektedir
Sigortanın eski zamanlardaki uygulamalarına bakıldığında sosyal anlamda insanlara yardımcı olmak amacıyla kurulan birliklere rastlanmaktadır. Katılım sigortacılığı bu eski uygulamaları da göz önüne alarak kurulmuş bir sistem olup bağış usulü ile işlemektedir. Katılımcıların ödediği tutar teberru katılımcılar da “bağışçı” olarak adlandırılır.
Katılım sigorta şirketleri, yaygın olarak hibrid modeli kullanmaktadır
Katılım sigorta şirketleri yaygın olarak üç yöntem kullanarak hizmet sağlar. Mudarabe, vekâlet ve hibrid (karma) modeli. Mudarabe modelinde katılım sigorta şirketi yalnızca öncesinde belirlenen oran miktarınca kârdan pay alabilmektedir. Vekâlet modelinde ise şirket kârdan pay alamaz; lakin poliçe imzalanırken bağışçıya vekil konumunda olduğu için yalnızca öncesinde belirlenen oran miktarınca vekâlet ücreti alır. Hibrid diye adlandırdığımız diğer modelde ise mudarabe ve vekâlet modellerinin ikisi birlikte uygulanmaktadır. Sigorta şirketi hem poliçe aşamasında belirlenen oran dâhilince vekâlet ücreti hem de şirketin kârından pay alabilmektedir. Yaygın olarak hibrid modeli kullanılmaktadır.
Katılım sigortacılığı sistemi nasıl işlemektedir?
Öncelikle bağışçılar kendisini koruma altına almak istediği branş için bir katılım sigorta şirketine giderler. Anlaşmaya varmadan önce uygulanacak model hakkında katılımcıya bilgi verilir. Eğer şirket mudarabe modeli uyguluyor ise bağışçı ile bir mudarabe sözleşmesi imzalanır ve şirket poliçe aşamasında herhangi bir ücret alamaz. Bu şekilde toplanan bağışlardan hasar ödemeleri, reasürans giderleri, operasyonel giderler vb. düşüldükten sonra kalan tutar faizsiz yatırım araçlarına yönlendirilir. Elde edilen gelirden belirlenen oranda şirket kâr alır, katılımcılara ise bir sonraki poliçe dönemi için indirim uygulanabilir veya kâr olarak bağışçılara dağıtılabilir. Şirket vekâlet modeli uyguluyor ise bağışçı ile bir vekâlet sözleşmesi imzalanır. Bu sözleşmede daha öncesinde belirli olan oran dâhilince şirket vekâlet ücretini alır. Daha sonra ilgili giderler düşüldükten sonra kalan tutar bağışçılara kâr olarak dağıtılır veya bir sonraki dönem için indirim uygulanır. Hibrid modelde hem vekâlet hem de mudarabe modelleri uygulanır. Şirket, hem vekâlet ücreti alır hem de yatırımlardan elde edilen gelirden pay alır.
Son söz
Yukarıda kısaca bahsettiğimiz katılım sigortacılığı – teessürle belirteyim ki- 2017 yılında yönetmeliğe kavuşabilmiştir. Bu geç bir tarih olmakla birlikte sosyal anlamda bu kadar önemli olan bu sistemin bundan sonra daha hızlı ilerlemesini niyaz ederiz.
Şeyda Kocabaş Ay
