Girişimcilik Ekosistemi ve Katılım Finans

StartupMarket 2021 Ekosistem Değerlendirme Raporu’na göre; 2021 yılında Türkiye start-up ekosisteminde 297 start-up, 479 yatırımcıdan 3,48 milyar dolar yatırım aldı. Türkiye girişimcilik yatırımları için rekor bir seviye olarak gösterilen bu rakam, ekosistemin gelecekteki potansiyeli için umut verici gözüküyor. En çok yatırım alan sektörler arasında oyun, SaaS (Hizmet Olarak Yazılım), yapay zekâ, fintek ve sağlık teknolojilerinin öne çıkması, teknolojik gelişme ve dijitalleşmenin start-up yatırımlarında kilit rol oynadığının da bir göstergesi.

DÜNYADA START-UP GÖRÜNÜMÜ

Girişimcilik ekosistemi tüm dünyada hızlı bir büyüme ivmesi yakalamış durumda. Ekosisteme dair farkındalığın artması ve yeni yatırım modellerinin de ortaya çıkmasıyla start-uplara olan ilgi gün geçtikçe artarken yatırım büyüklüklüleri de günden güne yükselen bir grafik çiziyor. Bu durum aynı zamanda fikir sahibi girişimciler için motivasyon yükseltici bir görünüm sunuyor. Bu motivasyonla girişimciler daha özgüvenli şekilde piyasaya girme eğilimi gösterirken, yatırımcıların ekosisteme yönlendirdiği sermaye miktarı için de teşvik sağlanıyor.

Dünyanın genel görünümüne dair verileri incelediğimizde de büyüme ivmesi açıkça göze çarpıyor. Özellikle 2020 ve 2021 verilerini karşılaştırdığımızda ekosistemin kayda değer bir atılım döneminde olduğunu söyleyebiliriz. Start-uplar için 2020 yılında 335 milyar dolar olan yatırım miktarı 2021 yılında, yüzde 91’lik bir büyüme göstererek 643 milyar dolarlık bir hacme sahip oldu. Yine 2021’deki erken aşama girişimlere baktığımızda 2020 yılına göre 100 milyar dolarlık bir artışla 201 milyar dolarlık bir yatırım seviyesini görüyoruz. Tohum yatırım aşamasındaki girişimler için ise 2021 yılında toplam 29,4 milyar dolar rakamı öne çıkıyor. Bu rakam önceki yıla göre 10 milyar dolar daha fazla fon toplandığını gösteriyor. Girişimler arasında, geç aşama ve ölçeklendirme fazında bulunanlar ise bir önceki yıla göre 196 milyar dolar daha fazla fon topladı. Sonraki aşamalarda bulunan start-upların topladığı yatırım miktarı ise 413 milyar dolar. “Unicorn” olarak adlandırılan ve değerlemesi en az 1 milyar dolar olan girişimlerin sayısı 2021 yılında 959’a ulaştı. Bu unicornların 5 tanesi ise Türkiye’de bulunuyor.

2021 YILI TÜRKIYE İÇIN BIR EŞIK

2021, Türkiye’nin girişimcilik ekosistemi için önemli bir yıl oldu. Piyasa aktörleri tarafından bir eşik olarak da tanımlanan dönemde birçok yeni fikir girişime dönüştü. Varlıklarını start-uplarda değerlendirmeye yönelen yatırımcıların; melek yatırım, kurumsal yatırım veya fon modelleriyle ekosisteme katıldığı gözlemlendi. Teknoparklar, kuluçka merkezleri, kurum hızlandırma programları ve kurum içi girişimcilik projeleri gibi enstrümanların da kullanılmasıyla hedeflerin büyüdüğü bir yapı ortaya çıktı. Türkiye’den çıkan unicornlar global ölçekteki başarıları sayesinde gelecekteki yatırımlar için örnek teşkil etmeleri açısından, ekosistem için değerli bir yerde duruyorlar. Özellikle Getir, Dream Games ve Trendyol gibi büyük hacimli yatırım alan girişimler dünya gündeminde de ses getirdi.

StartupMarket verilerine göre; 2021 yılında Türkiye’den toplam 297 girişim yatırım aldı. 479 yatırımcının varlıklarını değerlendirdiği bu yatırımların toplam büyüklüğü 3,48 milyar dolar oldu. Tüm zamanların rekoru olarak kayıtlara geçen bu rakamlar Türkiye’nin potansiyeline dair umut verici bir grafik çiziyor. 2021 yılındaki bu sıçramanın, 2022 yılında yerli ve yabancı yatırımcılar için bir gösterge olacağı düşünülüyor. Türkiye’nin son dönemde iş gücü maliyetleri açısından da cazip bir yer haline gelmesi, özellikle yabancı yatırımcılar tarafında ilginin artmasına sebep oldu. Yerli yatırımcı için bu durum olumsuzluklar barındırsa da düşük maliyet, uluslararası rakiplere karşı Türkiye start-up ekosisteminin avantajı durumunda.

COVID-19 ETKISI

COVID-19’un tüm dünyada estirdiği değişim rüzgârı özellikle tedarik zinciri tarafında büyük olumsuz etkilerbırakmıştı. Yakın zamanda aşılamanın ve normalleşme adımlarının etkisiyle olumlu bir seyir yakalanabileceğine dair ümitler yeşerdi fakat hala toparlanmış gözükmüyor. Pandemide en büyük darbeyi alan yiyecek, içecek, ağırlama, sivil havacılık, konaklama ve eğlence sektörlerinin 2022 yılında toparlanmaya gireceği beklentisinin arttığına dair sinyaller gözlemleniyor. Bunun da etkisiyle beklentiler, 2021 yılında yakalanan ivmenin 2022 yılında büyüyerek devam edeceği yönünde.

KATILIM FINANS SEKTÖRÜ

Katılım finans sektörü; ilkeleri gereği, risk paylaşımı modeline uygun hareket eden, emek/sermaye ortaklığına dayalı bir sektör. Bu anlayıştan da hareketle katılım bankaları ve diğer sektör paydaşları girişimcilik ekosistemine doğasından gelen yatkınlıklar barındırıyor. Özellikle Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) tarafından yayımlanan Strateji Belgesi’nde de belirtilen Türkiye bankacılık sektöründeki aktif payını yüzde 15’e ulaştırma hedefi bağlamında da girişimcilik ekosistemi önemli bir yer alabilir. Bu çerçevede katılım bankaları, artık girişimcilik ekosisteminin kilit alanı hâline gelen dijitalleşme ve teknoloji odaklı start-upları desteklemeye devam ediyor.

Kuveyt Türk Lonca ve Albaraka Garaj gibi platformlarla da girişimcilik ekosisteminde yerini alan katılım finans sektörü, girişimcilere hem finansman hem de tecrübe paylaşımı ve mentorluk anlamında da destek oluyor. Yine katılım finans sektörünün ekosistemdeki konumuna bakarsak, daha çok fintek, ödeme sistemleri, dijital finansal çözümler ve dijital bankacılık gibi dünya trendlerine iyi yanıt verecek projelerin desteklendiğini görüyoruz. Dünyadaki gelişmeleri ele alırsak, İslami fintek alanının önemli bir pazar haline geldiğini ve gelecekte de büyüme potansiyeli yüksek bir ekosistem oluşturduğunu söylemek mümkün. Türkiye katılım finans sektörünün, girişimcilik ekosistemine yönelik yaklaşım ve stratejilerinin; önümüzdeki dönem için trendleri takip eden ve ülkemizin start-up potansiyelini ileriye taşıyacak adımlar atmaya devam etmesini bekliyoruz.