Endonezya’da Katılım Finans Sistemi

2020 yılı Küresel İslami Finans (IFDI-İslâmî Finans Gelişim Göstergesi) raporuna göre Endonezya, İslami finansta gelişmişlik bakımından dünya ülkeleri arasında ikinci sırada yer aldı. Raporda yer alan ilk beş ülke ise sırası ile Malezya, Endonezya, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudî Arabistan’dır.

Endonezya, katılım finans sektörünün öncü ülkelerinden birisidir

Endonezya’nın nüfusunun yüzde 80’inden fazlası Müslümandır. Ülke şeriat ile değil demokrasi ile yönetilmektedir. Endonezya, İslâmî finansa Malezya’nın yaklaşık olarak on yıl gerisinde başlamasına rağmen, şu anda sektörde öncü ülkelerden birisidir. 1992 yılında Bank Muamalat Endonezya (BMI)’nın kurulması ile İslami finansın fiziksel olarak ilk adımları atılmıştır.

Daha sonra 1994’te ülkenin ilk tekâfül şirketi olan PT Syarikat Takaful Endonezya kurulmuştur. 1997 yılında ilk İslami yatırım fonunun ihraç edilmesiyle İslami sermaye piyasaları oluşmuş ve 2000 yılında İslami hisse senedi endeksi piyasaya sürülmüştür. 2002 yılında da ilk sukuk ihracı gerçekleştirilmiştir. İslami bankacılık ile ilgili kanun ise ancak 2008 yılında yürürlüğe girebilmiştir. Bu kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte güçlü bir temel sağlanmış olmaktadır. Aynı zamanda Endonezya yeşil sukuk (çevre dostu projeleri finanse eden bir sukuk türü) ihraç eden ilk ülkedir.

Endonezya’nın geleneksel finans ürünleri ile İslami finans ürünlerinden aynı oranda vergi alması, İslami finansın gelişmesindeki en önemli etkenlerden birisidir. Aynı oranlarda vergi alınması demek; İslami finans ürünlerinin geleneksel ürünler ile aynı fiyatlarda olması anlamına gelmektedir. Yalnızca İslami ürünler hakkında halkın farkındalığının az olması olumsuz bir etken olmaktadır.

Fakat bu farkındalığın artırılması konusunda belli başlı akademik, çalışmalar yürütülmektedir. 2018 yılına göre 2019 yılı sonunda yatırımcı sayıları karşılaştırıldığında yatırımcı sayılarında yüzde 150’den fazla artış olması aslında bu akademik çalışmaların olumlu bir sonucu olarak gösterilebilir. Ayrıca ülke olarak hazırlamış olduğu İslami Ekonomik Ana Planı’nı uygulaması bu finansal gelişimin bir diğer önemli nedenidir. İslami finans alanında nispeten geriden gelen bir ülke olarak bilinen Endonezya, uyguladığı politikalar ve izlediği yollar ile şu anda öncü bir durumdadır.

Şeyda Kocabaş Ay