Japonya’da İslâmî Finans’ın Gelişim Aşamaları
Batılı finans kuruluşları hızla gelişen İslâmî finans alanında daha fazla aktif olma çabasında olup İngiltere, ABD, Almanya ve diğer Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ülkeleri şeriata uyumlu işletmeleri genişleten büyük finansörlere sahiplerdir. Ancak, Batılı ülkelerin aksine, dünyanın üçüncü büyük ekonomisi olan Japonya için İslâmî finans daha geç gündeme gelmiştir. Japonların İslâmî yatırım ile alakalı bilgi sahibi olması 2005 sonlarına denk gelmektedir.
Nikkei Hisse Endeksi’nin sürekli yükselişinin petrodolardaki hızla artan büyümeye bağlanması ve Singapur merkezli gayrimenkul geliştiricisi olan CapitaLand ve bir Bahreyn İslâmî yatırım bankası tarafından ortaklaşa kurulan bir emlak fonu olan ARCAPITA’nın Japonya’ya yatırım yapması Japonların İslâmî finansa olan dikkatini cezbetmiştir. Aynı zamanda, Japonya Uluslararası İşbirliği Bankası (JBIC) 2006 yılının ilk yarısında ilk ihracı ile birlikte düzenli olarak sukuk ihraç etmek için stratejik bir karar almıştır. Haziran 2006’da ise Bahreyn Merkez Bankası’nın (eski Bahreyn Para Ajansı) Tokyo’da bir İslâmî finans konferansına ev sahipliği yapması ile İslâmî finans daha popüler hale gelmiştir. Bunu müteakiben, dört seçkin şeriat alimi 2006’da JBIC’nin danışmanı olmuştur. Bu gelişmelerin yaşandığı yılı takiben, 22 Ocak 2007’de katılımcı sayısının 150 civarında olması beklenen fakat 250’den fazla kişinin katıldığı, İslâmî Finansal Hizmetler Kurulu (IFSB) ve JBIC’nin ev sahipliğinde ülkedeki İslâmî finansla ilgili ilk uluslararası etkinlik gerçekleştirilmiştir. Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ (BTMU) ve Mizuho Corporate Bank’in Malezya yan kuruluşu, 2007 Mart ayında IFSB’de gözlemci üyeliklerini almıştır. Ülkenin Merkez Bankası olan Japonya Bankası da üyelik başvurusunda bulunmuş olup aynı yıl gözlemci üyeliğe kabul edilmiştir.
Ayrıca, Japonya'daki en popüler iş gazetesi olan NIKKEI, zaman zaman günlük sayılarının ön sayfasında Şeriata uygun finans üzerine makaleler yayımlamaktadır.
2009 yılında Bankacılık Kanunu/Sigortacılık Kanunu’nun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’te yapılan değişikliklerin ardından, Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ, Malezya Uluslararası İslami Finans Merkezi’nden lisans alarak Malezya iştiraki aracılığıyla toptan İslâmî finans hizmetleri vermeye başlamıştır. Temmuz 2010’da ise bir Japon şirketi tarafından Malezya dışına ilk defa ABD doları cinsinden sukuk ihracı (100 milyon $) gerçekleştirilmiştir. Bank of Tokyo-Mitsubishi UFJ, 2014 yılında bir yıl boyunca vekâletü’l-istismar kullanarak 500 milyon dolarlık çoklu para birimli sukuk ihraç programını başlatmış ve bu program kapsamında ilk defa JPY cinsinden sukuk ihraç etmiştir. Tokyo’da kurulmuş mevcut bir Japonya İslâm Finansı Enstitüsü bulunmaktadır fakat çok aktif değildir. İslami finans alanında çalışmalar devamlılığını sürdürmektedir.
Nüfusunun yalnızca %0,1’i müslüman olan Japonya’da dahi İslâmî finansın gelişme göstermesi gayrimüslimlerin bu alana olan ilgisini oldukça açık bir şekilde ifade etmektedir.
Şeyda Kocabaş Ay
