Türkiye’de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’na (BDDK) göre dört çeşit banka bulunmaktadır: Mevduat bankaları (32); kalkınma ve yatırım bankaları (14); katılım bankaları (6); ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu yönetimindeki bankalar (2).
Türkiye’deki katılım bankacılığı sektörü henüz olgunlaşma aşamasındadır ve gelişmesi için finansal kapsayıcılığa ihtiyacı vardır. Bu hususta, BDDK tarafından 25 Ocak 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” 19. maddesinin 10. fıkrasında yapılan değişiklikle önemli bir karar alınmıştır.
Kalkınma ve yatırım bankalarına, faizsiz yöntemlerle sağladıkları kaynaklarla sınırlı olmak kaydıyla faizsiz finansal ürünlerle finansman sağlamalarına izin verilmektedir. Değişiklik çerçevesinde, Türk Eximbank katılım finans prensiplerini benimseyen ihracatçılara yönelik katılım finans yatırım kredisi hizmetini başlatmıştır. Banka, BDDK’dan kalkınma ve yatırım bankası olarak katılım finans yöntemleriyle fon sağlamak için resmî yetki almıştır. İhracatçılara 30’u aşkın ürünle hizmet veren Türk Eximbank, katılım finans prensiplerine uyumlu yatırım ürünleri ile ürün portföyünü genişletmektedir. Katılım finans sisteminde faaliyet göstermek isteyen ihracatçılar, Türk Eximbank’a yatırım kredisi için başvurabilirler. Bankaya göre, Türk Eximbank katılım finans yatırım kredisi ürünü, başvuru üzerine Türkiye Katılım Bankaları Birliği Merkezî Danışma Kurulu (Şeriat Kurulu) tarafından 6 Temmuz 2020 tarihli 24 sayılı Kararı ile onaylanmıştır.
Bu karar ile bankanın değerlendirmeye sunduğu ürün bilgisi ve belgelerinin, katılım finans ilke ve standartlarına uygun olduğu görüldü. Yönetmeliğe göre, ilgili bankaların müşterilerine katılım bankalarının finansman yöntemleriyle finans sağlamalarına izin verilmektedir ancak bunun, katılım finans yöntemleriyle sağlanan fonlarla sınırlı olduğu unutulmamalıdır. İlgili bankalar, katılım finans finansman yöntemlerinden biri olan finansal alım satım (murabaha) yöntemi ile müşterilerin yatırım ihtiyaçlarına yönelik kredi imkânı sağlayacaktır. Türk Eximbank, katılım finans esasları ile kullandırılacak yatırım kredileri ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın garantisi altında İKB ile yapılan Murabaha sözleşmesi kapsamında 4 ila 10 yıl arasında Türk ihracatçılarının yatırım fonu ihtiyaçları için doğrudan bankaya 100 milyon ABD doları tutarında kaynak sağlanacağını belirtti. Uzun vadeli kaynaklar; kimya, ilaç, tıbbi malzeme, makine, elektrikli cihazlar, otomotiv, elektronik, demir yolu taşımacılığı, gıda ve tarım, inşaat ve mobilya gibi endüstrilerdeki sermaye malı harcamalarını finanse etmek için kullanılacak.
Orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürün ihracatına odaklanan ve/veya toplam iş gücünün en az %30’unu kadın ve gençlerin oluşturduğu şirketlere öncelik verilecek. Türk Eximbank, katılım finans sistemi prensipleri ile yatırım kredisi programını kurarak ve İKB’den gelen kaynaklara ek olarak uluslararası piyasalardan katılım finans yöntemleri ile kısa, orta ve uzun vadeli sendikasyon ve ikili kaynaklarla katılım bankaları ile iş birliği içinde Türk ihracatçılarına desteğini artıracak. Türkiye’de katılım finans sektöründe gelecek vaat eden bir finansal kapsayıcılık örneği olan ekosistem, kalkınma ve yatırım bankalarının katkısıyla gelişecektir. Fatma Çınar, Türkiye Katılım Bankaları Birliği’nin uluslararası ilişkiler başkanıdır. Kendisine [email protected] e-posta adresi üzerinden ulaşabilirsiniz.
