Sorular ve Cevaplarla İslam Hukuku

• İslam hukukunda faizin hükmü nedir?

Hem Kur’an-ı Kerim hem de sünnette açık ve sert bir dille yasaklanan faiz, İslam hukukuna göre meşru değildir. Faizin meşru olmadığı o kadar sert ve keskin ifade edilmiştir ki bu konu artık tartışmaya ve yoruma açık olmadığından faizin meşru olduğunu iddia etmek İslam dininin kesin bir hükmünü reddetmek anlamına gelir. Birkaç örnek vermek gerekirse:

 “Faiz yiyenler, (mezarlarından) şeytan çarpmış kimselerin kalktığı gibi kalkarlar. Bunun nedeni, onların, ‘alım satım da faiz gibidir’ demesidir. Hâlbuki Allah alım-satımı helal, faizi ise haram kılmıştır.”( Bakara, 275)
“Şayet faiz hakkında söylenenleri yapmazsanız, Allah ve Resulü tarafından (faizcilere karşı) açılan savaştan haberiniz olsun. Eğer tövbe edip vazgeçerseniz, anaparanız sizindir. Ne haksızlık etmiş ne de haksızlığa uğramış olursunuz.”( Bakara, 279.)

“Resulullah faiz alana, verene, yazana ve şahitlerine lanet etmiştir. Bunların hepsi aynıdır.” ( İbn Mâce el-Kazvînî, Sünen, I-II, (thk. Muhammed Fuâd Abdulbâki), Dâr İhyâi’l-Kütübi’l- Arabiyye, II, 764.)

Murabaha Meşru mudur?

Bir emtiayı veya satılabilir bir hakkı, satıcısından peşin bedelle alıp müşterisine vadeli bedelle satmak ticari bir işlemdir. Piyasadaki bütün tüccarlar peşin ya da vadeli bedelle aldıkları emtiaları üzerine kâr koyup müşterilerine satarlar. Katılım bankaları da aynı işlemi yaptığından murabaha diğer ticari işlemler gibi dinen meşrudur.

İslam hukukçuları gerçek bir malın gerçek satıcısından alınıp katılım bankası tarafından müşterisine vadeli bedelle satılmasını meşru görmüşlerdir. Bu konuda pek çok bireysel ya da heyet fetvaları yayımlanmıştır.

Murabahanın faizli banka kredilerinden daha çok ticari faaliyetlere benzetilmesi en doğrusudur. Yani katılım bankaları, faizli bankalardan daha fazla mal alıp satan ticarethanelere benzer. Çünkü katılım bankalarına ancak mal siparişi verilebilir. Bu bankalardan doğrudan nakit alınamaz. Elbette katılım bankaları, mal alıp depolayan ve zaman içinde iş yerlerinde satan ticarethanelerle birebir aynı değildir. Katılım bankaları müşterileri kendilerine başvurduğu anda mal alıp satan kurumlardır. Ancak katılım bankalarının kârı da söz konusu ticarethaneler kadar değildir. Örneğin, bir konfeksiyon mağazası piyasa şartlarında satın aldığı bir malın peşin bedelini bile maliyetine göre yüzde 100’den fazla kârla belirleyebilmekte ve buna göre vade farkıyla satabilmektedir. Hâlbuki katılım bankası içinde bulunduğu sektör sebebiyle ancak uzun vadeli satışlarında yüzde 100 kâr elde edebilmektedir. Hasılı ikisi de ticaret yapmakta ancak kâr marjları içinde bulundukları piyasaya göre belirlenmektedir.