Türkiye Umman Ticari ve Diplomatik İlişkileri

Umman, ülkemizin katılım finans kurumlarına önemli ortaklık ve yatırım fırsatları sunuyor.

T.C. Muskat Büyükelçisi Ayşe Sözen Usluer, Türkiye-Umman ticari ve diplomatik ilişkileri ile katılım finans sektörü gibi konulardaki değerli görüşlerini Katılım Finans’a aktardı.

COVID-19 salgınının ikinci yılında Umman’ın ekonomik durumu hakkında neler söylersiniz? Salgının ülke ekonomisine etkisi ve getirdiği yeniliklere dair görüşünüz nedir?

Umman ekonomisi ile kamu bütçesi, son dönemde salgın ve petrol fiyatlarındaki düşüşten çok olumsuz etkilenmişti. 2020’de kamu gelirleri yüzde 20,5 azalmış, bütçe açığı öngörülenin 1,8 katına çıkarak 11,7 milyar dolara ulaşmıştı. Hükûmet kemer sıkma önlemleri aldı, Nisan 2021’de ise ülke tarihinde ilk kez KDV uygulaması başlattı. Bu önlemlerle kamu gelirlerinde yüzde 2 artış ve giderlerde yüzde 15 düşüşle bütçe açığının yarıya inmesi hedeflenmişti. Yılın ilk yarısında 11,3 milyar dolar kamu geliri, 14,2 milyar dolar kamu gideri ve 2,86 milyar dolar bütçe açığı ile bu hedefler tutturulmuş gözükmektedir.

Ülke ekonomisi 2020’de yüzde 2,8 küçülmüş, petrol dışı ekonomik küçülme yüzde 4’ü bulmuştur. Artan petrol fiyatları ve Haziran’dan itibaren uygulanan aşı kampanyasıyla 2021’de yüzde 2,5 büyüme beklenmektedir. Normalleşmeyle beraber 2022’de petrol dışı ekonominin 2019 rakamlarına dönmesi öngörülmektedir. Salgının ekonomiye en önemli etkilerinden biri uzun yıllardır uygulanmaya çalışılan “Ummanlılaştırma” programına hız verilmesi olmuştur. Yabancı çalışanların sayısı 2020’de 270 bin, 2021’de 60 bin azalarak 1,38 milyona düşmüş, Nisan 2017'de yüzde 46 ile en yüksek düzeyine ulaşan yabancı mukimlerin toplam nüfusa oranı yüzde 37'ye gerilemiştir.

Türkiye ve Umman arasında diplomatik ve ticari ilişkilerin gelişmesine dair önümüzdeki süreci değerlendirir misiniz?

Sayın Cumhurbaşkanımız ile Umman Sultanı Heysem bin Tarık arasında samimi bir telefon diyaloğu kuruldu. Bir ziyaret için karşılıklı taahhütler mevcut. Pandemi sonrası uygun bir zamanda gerçekleşmesini umuyoruz. Sayın Bakanımızın Çavuşoğlu Şubat ayında Umman’da etkileri uzun süre devam eden bir ziyareti olmuştur. Bu ziyarette mevkidaşı Sayyid Badr Al Busaidi’yle görüşmüş, Bakanlar Kurulundan Sorumlu Başbakan Yardımcısı Sayyid Fahd bin Mahmud Al Said tarafından kabul edilerek hem diplomatik hem ekonomik ilişkilere ivme kazandıran mesajlar vermiştir.

Ekonomik ve ticari ilişkilerimiz oldukça iyi düzeyde ancak daha da yüksek bir potansiyelin mevcut olduğunu düşünüyoruz. Türk yatırımcılar özellikle mühendislik-müteahhitlik, savunma sanayii ve yeme içme sektöründe öne çıkıyor. Bugüne kadar firmalarımız inşaat ve taahhüt sektöründe yaklaşık 7 milyar dolarlık proje üstlenmiştir.

2016’dan bu yana ülkemize gelen Ummanlı turist sayısının hızla artmasıyla popülerleşen Türk mutfağı da yeme-içme sektöründen yatırımcılarımızı Umman’a çekiyor.

İki ülke arasında dış ticaret alanındaki mevcut ve potansiyel iş birliği sahalarından bahseder misiniz? Türk yatırımcılar için hangi sektörler ön plana çıkabilir?

Türkiye ile Umman arasındaki ticaret hacminde 2017’den bu yana sürekli bir artış görülmektedir. Salgın ve düşük petrol fiyatları şartları altında 2020’de ticaret hacmindeki düşüş görece sınırlı kalarak 524,6 milyon doları ihracat, 329,5 milyon doları ithalat olmak üzere 854,1 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.

Umman'a ihracatımızın başlıca kalemleri petrol yağları, demir-çelik ürünleri, kimyasal maddeler, makine ve ekipman ile inşaat malzemelerinden oluşmaktadır. İthal ettiğimiz ürünler arasında ise petrol bazlı ara maddeler ve alüminyum yer almaktadır. Ülkemizin sağlık sektörü; hastane kapasitesi, donanım ve personel yetkinliği bakımından kalitesini tüm dünyayla birlikte Umman kamuoyuna da kanıtlamıştır. Salgın sonrasında bir Türk hastanesinin Umman’da faaliyete geçmesi sağlık turizmi açısından kıymetli bir yatırım olacaktır. Savunma sanayi de Umman’da önemli bir sektör. Devlet bütçesinin yaklaşık dörtte biri savunma harcamalarına ayrılıyor. Umman ordusunun ihtiyaçlarının ülkemizden sağlanması yönünde çaba sarf ediyoruz. Geçmişte, Savunma Sanayi Başkanlığı ve ilgili firma temsilcileri defalarca Umman’a geldiler, bunun pandemi sonrasında da devamı için çalışıyoruz.

Ülkemizden yatırımcılar için kuşkusuz en önemli gelişme ise Gebze Organize Sanayi Bölgesi’nin (GOSB) Umman Özel Ekonomik ve Serbest Bölgeler İdaresi (OPAZ) ile Mayıs ayında bir anlaşma imzalaması oldu. Umman ekonomisinin petrole bağımlılığını azaltmayı hedefleyen 2040 Vizyonu’nun en önemli ayağı olan Dukum Münhasır Ekonomik Bölgesi’nde GOSB modeliyle bir Türk Endüstri Bölgesi inşa edilmesine yönelik projenin 2023’te faaliyete geçmesi hedefleniyor. Körfez’de açık limanlara sahip tek ülke olan Umman’ın diğer pazarlara erişim için ülkemiz yatırımcılarına da çok geniş bir coğrafyada ihracat olanakları sunacağını düşünüyorum.

Umman’da İslami finansın son durumuyla ilgili neler söylersiniz? İki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerde İslami finansın mevcut ve potansiyel rolüne dair bakışınız nedir?

2012’den bu yana İslami bankacılık hizmeti verilen Umman'da iki tam teşekküllü İslami banka (Bank Nizwa, Alizz Islamic Bank) ve altı İslami bankacılık penceresi bulunuyor. 2021’de yüzde 15 pazar payı olan sektör, 14 milyar dolar varlıkla dünyada 13. sırada. Pandemi şartlarında 2020’de geleneksel bankacılık yüzde 2 büyürken İslami bankacılık yüzde 10 oranında büyüdü. Umman’da sektörün 2025’e kadar yüzde 20-25 pazar payına ulaşması bekleniyor. Son yıllarda sukuk ihracı ve İslami sigorta sektöründe de büyük hareketlilik mevcut. İslami bankacılığın başlıca sorunu ise geleneksel bankalara kıyasla dar sermaye tabanı olması.

Umman’ın diğer Körfez ülkelerine nazaran genç ve küçük olan İslami bankacılık sektörü; Körfez ölçeğinde görece büyük Müslüman nüfusu ve hızlı bir büyüme potansiyeli sayesinde İslami bankacılıkta 40 yıla yakın tecrübe ve birikime sahip olan ülkemizin katılım finans kurumlarına önemli ortaklık ve yatırım fırsatları sunuyor. Firmalarımızın burada yapacakları her türlü girişime Büyükelçilik olarak bütün imkânlarımızla destek vermeye hazırız.

İçeriği Katılım Finans 27. sayısında görüntüleyebilirsiniz.