Kuveyt’in Finans Sistemi

Kuveyt'teki finans sistemi dört sektörden oluşmaktadır: Bankacılık, sigorta, bankacılık dışı (finansman, yatırımlar ve kambiyo şirketleri) ve yatırım fonları. 2018 yılı sonunda sistemin toplam varlıkları 248 milyar dolar olarak belirlenmiş ve bankacılık sektörü ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının (GSYİH) yüzde 80'ine tekabül etmiştir. Ülkede finansal ürün ve hizmet sunan 110 finans kurumu bulunmaktadır.

Kuveyt'teki 11’i yerel, 12’si de yabancı bankaların şubeleri olmak üzere 23 bankanın altısı İslami bankadır ve İslami bankacılık prensipleri kapsamında faaliyet göstermektedir. Kuveyt'te olumlu bir iş ortamı mevcuttur. Kuveyt’te finans sektörü Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi'nin diğer ülkelerine kıyasla en yüksek büyüme potansiyelini gösteren alandır. Kuveyt'in bu rekabetçi yerel bankacılık ortamında
başarılı olabilen finans kurumları, önemli bölgesel oyuncular olarak profillerini yükseltebilecekleri iyi bir konumda bulunmaktadır. Kuveyt, ayrıca finansal hizmetlerde ciddi uzmanlıklara sahip çok sayıda yüksek nitelikli profesyonelin yanı sıra görece gelişmiş bir teknolojik altyapıya ve iletişim ağı erişimine de sahiptir.

İslami Bankacılık 
1977 yılında kurulan Kuwait Finance House, ülkenin ilk İslami bankasıdır ve kurulduğu dönemde özel yasalar altında Ticaret Bakanlığı tarafından düzenlenmiş ve denetlenmiştir. Ulusal Meclis, uzun bir sürecin ardından 30 (2003) sayılı Kuveyt Merkez Bankası (CBK) Kanunu taslağını çıkarmıştır. 

Taslakta, 32 sayılı Kanun içinde İslami bankalarla ilgili para birimlerine dair özel bir bölüm eklenmiştir. Bunun sonucunda, Kuveyt'teki tüm İslami bankalar, 2004 yılının mayıs ayı itibarıyla CBK'nin denetimi altına girmiştir. Kuveyt'in İslami bankaları; Kuveytli şirketlere destek veren önemli gelişim ve altyapı projelerine finansman sağlamakta, banka dışı finans kurumlarının borçlarını yeniden yapılandırmakta, aktif biçimde yatırım fırsatları (özellikle gayrimenkul alanında) aramakta ve MENA bölgesindeki çeşitli sukuk ihraçlarına katılmaktadır. 1990'larda Kuveyt'te İslami prensipler altında faaliyet gösteren birçok yatırım ve finansman şirketi kurulmuştur. Bu prensipler uyarınca hareket eden yatırım/finansman şirketleri hızla artarak sayılarını 66'ya çıkarmıştır. Küresel finans krizinden bu yana, yatırım şirketlerinin sayısı 44'e kadar düşmüştür.

Kuveyt Borç Sermayesı Piyasası

Kuveyt’in, hâlihazırda ciddi yatırım alan ve hidrokarbon zenginliğinin karşılamadığı önemli uzun vadeli kalkınma planları bulunmaktadır. Bu sebeple, politika hedeflerini gerçekleştirmek için Hükûmet ve giderek daha da aktifleşen özel sektör büyük miktarlarda dış finansmana ihtiyaç duymaktadır. Ekonomik fırsatlardan yararlanmak ve özel sektöre erişimi kolaylaştırmak için İslami finansal ürünlerin de yer aldığı daha çeşitli bir finansal sistem oluşturulmalıdır. Mevcut finansman seçenekleri artırıldıkça, projelerin finansmanı da ucuzlayacaktır. Kuveyt Hükûmeti borç vermek yerine operasyonlarını büyük ölçüde bütçe tahsislerinden finanse etmektedir. Kuveyt, hâlihazırda dünya ham petrol üretiminin yüzde 3,2'sine hâkimdir. Devlet petrol ihracatına yönelik güçlü talebin ardından, arka arkaya 15 defa bütçe fazlası da vermiştir. Ancak devlet 2015 ve 2016 yıllarında arka arkaya beş bütçe açığı verince yeni bir çizgiyi benimsemeye başlamıştır. Kuveyt Hükûmeti, o günden bu yana toplam 8,14 milyar KWD
(26,7 milyar dolar) değerinde 62 devlet tahvili ihraç etmiştir. Kuveyt'in toplam tahvilleri, kamunun ihraç ettiği konvansiyonel devlet tahvillerinden oluşmaktadır. Kuveyt, bir reform dalgası yaşadığı sırada uluslararası DCM'yi kabul eden son Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi ülkesidir. Bazı yenilikler; vergi getirilmesi, sübvansiyonların kaldırılması ve güç tarifeleri üzerindeki kısıtlamaların
kaldırılması gibi mali nitelikteyken diğer reformlar insan sermayesi ve kurumsal mükemmeliyet gibi konular üzerinde durmuştur. Daha da önemlisi, yasal ve düzenleyici çerçeve kısıtlamaları finans
sektörünün genişlemesini engellemektedir. Finansal işlemleri düzenleyen mevzuatın büyük bir kısmı güncelliğini yitirmiştir (1960'lardan ve 1970'lerden beri değiştirilmemişler). Mevzuatın net olmaması, yatırımcıların ve finans kuruluşlarının gelecekteki vergi yükümlülüklerini ve yasal gereklilikleri değerlendirebilecekleri açık kurallara sahip olmadıkları anlamına gelmektedir.

Hükûmetin 2014 petrol gelirindeki düşüşten önce borçlanmaya pek yanaşmaması da DCM'nin Kuveyt'te sorunsuz çalışması için yeterli piyasa altyapısının geliştirilmesini sürekli olarak zayıflatmış olabilir. Menkul kıymet işlemlerine dâhil olan tarafları birbirine bağlayan verimli bir piyasa altyapısı olmadığında, DCM gelişiminden de pek söz edemeyiz. Ayrıca, menkul kıymetler sisteminin yavaş ve etkisiz olması da mutabakat ve operasyon riskini artırdığı için ikincil piyasa gelişimini de etkiler.

Newbury Consultancy Kuveyt Yönetici Ortağı Dr. Issam Altawari