Yeşil Finansman ve Yeşil Finansman Ürünlerinin Geliştirilmesi

Son yıllarda iyice etkisini hissettiren küresel ısınma, iklim değişikliği, kuraklık, kullanılabilir su kaynaklarının azalması, aşırı tüketim, hava ve çevre kirliliği gibi sebeplerin yanında fosil yakıtların hem çevreye zarar vermesi hem de azalmaya başlaması insanları yeni arayışlara itmiştir. Çevrenin korunabilmesiyle birlikte sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için yenilenebilir enerji kaynaklarından olan rüzgâr ve güneş enerjisine yapılan yatırımlar artmıştır. Küresel ölçekteki bu değişim finans sektörünü de etkileyerek yeni finans ürünlerini ön plana çıkarmaya başlamıştır.

Yeşil finansman çevrenin korunmasında etkin rol oynamaktadır

İklim değişikliklerinin olumsuz etkilerini azaltmak, çevreyi ve doğayı korumak için finans kaynaklarının, çevre dostu projelerde kullanılması yeşil finansman şeklinde ifade edilmektedir. Yeşil finansman; uluslararası kalkınma kuruluşları tarafından geliştirilen, yenilenebilir enerji, enerji verimliliği ve çevrenin korunmasına yönelik sosyal, ekonomik, kültürel ve çevresel bozulmalardan en az birinin azaltılması yönünde taahhütte bulunulan projelerde kullanılması için sunulan özel kalkınma finansmanıdır. Yeşil finansman kavramı Bireysel Bankacılık, Kurumsal Bankacılık ve Yatırım Bankacılığı, Varlık Yönetimi ve Sigorta gibi hizmet sektörleriyle ticaret ve sanayinin gelişimine çevrenin korunmasını da gözeterek katkı sağlama noktasında önemli rollere sahiptir.

Başlangıçta çevresel sorunlar finans ve bankacılık sektörünün ilgisini çekmemiştir. 1980 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde çıkan CERCLA yasası bankaların ve çevreye zarar veren endüstriyel kuruluşların çevreye karşı daha dikkatli olmasını sağlamıştır. Bu tarihten sonra çevresel sorunların çözümüne yönelik birçok ülke yeşil finans ürünlerinin gelişimine katkı sağlamıştır. Dünyada yeşil finansman kriterlerine yönelik bir standart bulunmamakla birlikte, Avrupa Birliği’nin 2021 yılı içerisinde enerji sektöründe kilovatsaat başına 100 gram veya altında emisyon salımı gerçekleştirilen projelere sağlanan finansmanların yeşil finansman olarak kabul edilmesi öngörülmektedir.

2020 yılında sürdürülebilir borçlanma piyasası toplam hacmi 1,9 trilyon dolara ulaştı

COVID-19 salgınının başlamasından bu yana dünyanın dokuz büyük kalkınma bankasının proje verilerini içeren rapora göre, ilgili bankalar temiz enerjiye 12 milyar dolar, fosil yakıtlara ise üç milyar dolar finansman sağladı. 2020 yılında ise söz konusu bankalar ilk kez kömür projelerine finansman sağlamadı. İlgili bankaların 2019-2020 yıllarında fosil yakıtlara sağladığı finansman 2015-2017 yıllarına göre yüzde 40 azaldı. 2020 yılı sonunda sürdürülebilir borçlanma piyasasının toplam hacmi 1,9 trilyon dolara yükseldi. Yeşil tahvil piyasasının büyüklüğüyse yaklaşık bir trilyon dolar seviyesine ulaştı. Çevre sorunlarının önlenmesine yönelik politikalarının yanında yenilenebilir enerji kaynaklarının fosil yakıtlara göre daha ucuz hâle gelmesi yeşil finansmanın büyümesinde etkili olmuştur.

Türkiye’de 2020 yılında 450 milyon TL tutarlı yeşil sukuk programı başlatıldı

Yeşil finans sektörü büyümeye devam ederken yeşil tahvil, yeşil kredi ve yeşil sukuk gibi ürünlerle beraber ürün çeşitliliği de artmaktadır. Türkiye’de yeşil tahviller 836 milyon dolarlık bir paya sahiptir. Katılım bankacılığının yeşil finansman aracı olan yeşil sukuk 2019 yılında dünyada 4,3 milyar dolara ulaştı. Türkiye’de ise, Haziran 2020’de, 450 milyon TL tutarlı ilk yeşil sukuk programı başlatıldı. Son yıllarda dünyada ve Türkiye’de sürdürülebilir finansman ürünlerinin öne çıkmasıyla yeşil finansman çözümlerine yönelik odağın artması beklenmektedir. Bu artış beklentisiyle yeşil finansman alanında alternatif ürünlerin ortaya çıkarılması daha da önemli hâle gelmiştir.

Sürdürülebilir finansman pazarı katılım bankacılığı için önemli fırsatlar sunmaktadır

Sürdürülebilir finansman pazarının hızlı büyüme eğilimi göstermesi katılım bankacılığı için önemli fırsatlar barındırmaktadır. Hem çevreyi ve geleceğimizi korumak hem de Türkiye’de katılım bankalarının 2025 yılında pazar payını yüzde 15’e ulaştırma vizyonuna katkı sağlama adına yeşil finansman ürünlerinin geliştirilmesi, sektörün sağlıklı büyümesine destek olacaktır. Bu bağlamda mevcut yeşil finansman ürünlerinin geliştirilmesi, alternatif ürünlerin ortaya çıkarılması, çevreyi korumaya yönelik finansmanlarda daha düşük kâr oranları ve masrafları sunmak bu alanı teşvik etmek açısından önemli olacaktır.

Haydar Arslan