09.09.2022, 14:02

Yeşı̇l Altyapı İçı̇n Katılım Fı̇nansman Araçlarından Yararlanmak

Aslıhan Albostan

Toplumların gösterdiği gelişme ölçütünde çevresel ve sosyal sürdürülebilirliği sağlamakta bir zorluk olarak katı atık yönetiminin önemi de artmaktadır. Atıklar eskiden sebze, kemik ve seramik gibi temel malzemelerden oluşuyordu. Bu; zamanla plastiklerin, metallerin ve tehlikeli maddelerin kullanılmaya başlanmasıyla daha karmaşık bir şekil aldı. Atık karakterizasyonundaki değişikliğin yanı sıra 2050 yılına kadar öngörülen kalkınma ve ekonomik büyüme etkisi ile atık üretiminin dünya çapında yaklaşık 3,4 milyar tona kadar ulaşması beklenmektedir. Plastik atık üretimi, değişen atık karakterizasyonunun çevreye zarar oluşturacak etkileri bakımından ciddiyetini koruyan bir örnektir. Hâlihazırda küresel ölçekte 63 milyon ton plastik atık, düzenli depolama sahalarına atılmakta, 51 milyon ton doğaya deşarj edilmekte ve yaklaşık 13 milyon ton da okyanuslara sızmaktadır. Bununla birlikte üretilen katı atıklardaki artış ve bu atık miktarlarını sürdürülebilir bir şekilde yönetme konusundaki sorunlar hâlen devam etmektedir.

Ne yazık ki yıllık üretilen 2,01 milyar ton katı atığın en az yüzde 33'ü çevreye duyarlı bir yaklaşımla bertaraf edil- memektedir. Bu tür sorunların ele alınamaması, atıkların yüzde 90'ının düzensiz çöplüklere atılması veya açık bir şekilde yakılması kontrolsüz atık bertarafına yol açmaktadır. Bu durum; yalnızca küresel ısınma, deniz ve toprak kirliliği gibi çevresel sorunlara yol açmakla kalmayan aynı zamanda zincirleme bir reaksiyon olarak, doğal su kaynak- larının kirlenmesiyle hava kirliliği ve hastalık vektörleri gibi insan sağlığı üzerinde zararlara yol açan tehlikeli bir hâl almaktadır. Bu nedenle sürdürülebilir ve kapsayıcı bir gelecek için atık seviyelerini kontrol altına almak ve yönetmek için acil eylem gereklidir.

Sonuç olarak zorlukların üstesinden gelmek için finans- man araçlarından yararlanma ihtiyacına yanıt verecek bir katılım finans aracı olan yeşil sukuk son dönemde 3,374 trilyon dolar tutarındaki katılım finans piyasasında yenilikçi bir finansal araç özelliğiyle öne çıkmaktadır. Bu noktada yeşil kira sertifikası, çevreyle dost projeleri finanse etmek ve aynı zamanda yatırımcıya finansal getiri sağla- yan bir katılım finansmanı aracı olarak öne çıkmaktadır. Yeşil kira sertifikası ise özellikle atık yönetimi, yeşil altyapı projelerine yatırım çekmek, kamu ve özel sektör aktörlerine kaynak sağlamak için kullanılabilir. Sürdürülebilir atık yönetiminin finansmanında yeşil kira sertifikasından yararlanmak, yalnızca çevresel zorluklarla mücadelede fayda sağlamakla kalmayacak aynı zamanda ülkelerde daha fazla iş fırsatı oluşturulmasını da sağlayacaktır. Çevresel ve sosyal faydalarını göz önünde bulundurursak, atık yönetimini iyileştirmek hedefiyle yeşil kira sertifikasının potansiyelini ortaya çıkarmak için tüm ilgili paydaşların birlikte çalışması önemlidir.

UNDP IICPSD Analisti - Aslıhan Albostan