IFN Muhabir Raporu: Türkiye

2025'İN STRATEJİK HEDEFLERİNE DOĞRU İSTİKRARLI İLERLEME

2023 yılında küresel ekonomiye ilişkin tahminlerin önemli bir kısmı, devam eden Rusya-Ukrayna krizi, enerji arz senaryoları, enflasyonist ortamın durdurulamaması ve sıkılaşan finansal koşullar nedeniyle kötümserdi. Ancak hem Türkiye'de hem de dünyada ekonomik hareketlilik beklenenden daha güçlü bir patikaya girdi ve Türkiye, para politikaları ve kalkınmayı sağlayacak faaliyetlerle önemli bir döneme adım attı.

Katılım bankaları da çeşitlendirilmiş müşteri portföyleri ile reel ekonomiyi finanse ederek, geniş yelpazeli ve sofistike ürün ve hizmetleriyle bir ekosistem üyesi olarak ekonomik kalkınmaya aktif destek vermeye devam etmekte olup 2023 yılı sonunda Türkiye'de iki yeni dijital katılım bankasının sektöre katılması ve 2024 yılı başında tam teşekküllü yeni bir katılım bankasının faaliyete geçmesi ile bu durum taçlanmıştır.

KATILIM BANKACILIĞI ÖNEMLİ BİR İVME KAZANDI

Türkiye’de faaliyet gösteren katılım bankaları 2023 yıl sonu itibarıyla 2022 yıl sonuna göre kullandırılan fonlarda %64,7’lik büyüme göstererek piyasalara 1 trilyon TL destek sağlarken toplanan fonlarda ise, %70,2 oranında artış göstererek 1,5 trilyon TL'ye (51 milyar ABD doları) ulaşmıştır. Aktif büyüklükte ise aynı dönemde %71,8 büyüme sergileyerek 2 trilyon TL’ye (69 milyar ABD doları) yükselmiştir. Böylece bankacılık sektöründen alınan pay %8,7 seviyelerine taşınmıştır.

Katılım bankalarının net dönem karı, 2022’de elde edilen 29 milyar TL’den (1,5 milyar ABD doları) %79,3 oranında artış göstererek 53 milyar TL’ye (1,8 milyar ABD doları) ulaşırken özkaynak toplamı ise %70,6’lık artışla 143 milyar TL’ye (4,8 milyar ABD doları) yükselmiştir.

Türkiye’de 2023 şubat ayı itibarıyla faaliyet gösteren katılım bankası sayısı 6 olurken 2023 yıl sonu itibarıyla sektöre dahil olan 3 yeni katılım bankası ile sektörde yer alan katılım banka sayısını 9’a çıkarmıştır. 2023 yılsonu verilerine göre faaliyet gösteren katılım bankalarının yurt içi ve yurt dışı toplam şube sayısı geçen yılın aynı dönemine göre %5,8 artarak 1.459'a ulaşmıştır. Üye bankalarımızın şube sayısı bankacılık sektörünün toplam şube ağının %13'ünden fazlasını oluşturmakta ve bu sayı her geçen gün artmaya devam etmektedir.

KATILIM FİNANSMANI EKOSİSTEMİNDEN KOBİ'LERE BÜYÜK DESTEK

Türkiye ekonomisinin sağlam temeller üzerinde sürdürülebilir büyüme ve genişleme hedefleri doğrultusunda bir politika izleyen katılım bankacılığı, 2023 yılında da KOBİ'lere finansman sağlamaya devam etmiştir.

Mart 2023'te Katılım Finans Kefalet A.Ş. (İslami Kredi Garanti Fonu/KFK), T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı (HMB) ve altı katılım bankasının iş birliği ve TKBB'nin desteği ile kurulmuştur. KFK, KOBİ işletmelerinin katılım finans ilkeleri çerçevesinde finansmana erişimini ve sektörde rekabet avantajı elde etmelerini sağlamaktadır.

2023 yılı sonu itibarıyla katılım bankaların toplam KOBİ müşteri sayısı 165.499'a ulaşmıştır. Toplam nakdi ve gayri nakdi KOBİ kredileri 2022 yılında 295 milyar TL'den (15 milyar ABD doları) %44 artışla 2023 sonunda 523 milyar TL'ye (18 milyar ABD doları) yükselmiştir. KOBİ finansmanına yönelik bu özel konsantrasyonun bir sonucu olarak, katılım bankalarının KOBİ'lere kullandırdığı fonların toplam fonlar içerisindeki payı %43 civarındadır.

KATILIM BANKACILIĞINDA SUKUK FİNANSMANI

Türkiye’deki katılım bankaları sukuk piyasasında önemli bir rol oynamaktadır. Sukuk ihraçları, 2023 yılında piyasa beklentilerini aşarak hızlı bir ivme kaydetmiştir. Katılım bankaları 2010-2023 yılları arasında 391 milyar TL değerinde Sukuk ihracı gerçekleştirmiş ve yaklaşık 5 milyar ABD doları ve 2 milyar MYR döviz cinsinden sukuk ihraç ederek fon toplamıştır.

HMB tarafından gerçekleştirilen sukuk işlemlerinin hacmi, uluslararası yatırımcıların çekilmesine önemli katkılar sağlamış ve 2012-2023 yılları arasında 294 milyar TL'ye ulaşmıştır. Ayrıca HMB, 3 milyar ABD doları, 4 milyar avro ve 233 ton altına dayalı sukuk ihracını başarıyla gerçekleştirerek ülke ekonomisine destek olmuştur.