İslami finans hizmeti veren kuruluşların unvanı, “özel finans kurumu” yerine “katılım bankası” şeklinde değiştikten sonra yatırım hizmetleri ve ürünleri üzerinde önemle durulmuştur.
Ülkemizde katılım bankacılığı 1985 yılında faaliyete başlamıştır. O günden bu yana gelişen süre içindeyse üç adedi kamu katılım bankası ve üç adedi de özel katılım bankası olmak üzere toplam altı katılım bankası, ülkemizde faaliyetlerini sürdürmektedir. Katılım bankaları özellikle 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile sektördeki kuruluşlarının unvanı “özel finans kurumu” yerine “katılım bankası” şeklinde değişmiştir. Sonraki süreçte de yatırım hizmetleri ve ürünler üzerinde önemle durulmuştur. Süregelen zaman diliminde oluşan taleplere yönelik de katılım bankaları, sermaye piyasası ürünleri ile hizmet aralığını genişletmiştir.
Sermaye piyasası ürünlerinin içerisinde kira sertifikası (sukuk), yatırım fonları ve hisse senedi işlemleri yer almaktadır. Sermaye piyasasındaki ürünlere yatırım yapmak isteyen genel müşterilere yatırım hesap açılışı ile birlikte yapılması gereken SPK Uygunluk Testi bulunmaktadır. SPK Uygunluk Testi, yatırım kuruluşları veya aracı kurumlar tarafından yatırımcıların risk algısını ve profilini belirlemek için uygulanan testin adıdır. Bu testin temel amacı; yatırımcıların ihtiyaçlarını belirlemek, onların bilgi seviyelerine göre çözümler üreterek doğru ürün sunulmak ve yatırımcının “risk ve getiri tercihi” ile “bilgi ve tecrübe” anlayışını genel itibarıyla tespit etmektir.
HİSSE SENEDİ İŞLEMLERİNDE YÜKSEK "RİSK VE GETİRİ" ORANI
Hisse senedi, sermaye şirketlerinin ortaklarına sermaye paylarını belgelendirmek amacıyla verdikleri kıymetli evraklara denir. Borsa İstanbul’da pay işlemleri olarak adlandırılan halk dilinde hisse senetleri işlemleri olarak bi linen yatırım aracında, yatırımcılar Borsa İstanbul’da şirket hisselerini satın alarak diledikleri şirkete ortak olabilirler. Satın alınan pay hissesi oranında şirketin sermayesini temsil eden paylar yatırımcıların aynı zamanda şirketin yönetimine katılma, oy kullanma, kâr payı (temettü) alma ve sermaye artırımlarına katılabilme hakkı vermektedir.
KATILIM BANKACILIĞINDA HİSSE SENEDİ UYGULAMASI
Tüm katılım bankaları acentelik yolu ile müşterilerine hisse senedi alım/satım, emir takibi, hedef emir, hisse hareketleri izleme gibi işlemlerin hizmetini sunmaktadır. Katılım bankacılığının temel ilkelerine uygun hisse senetleri de bankacılık kanallarında sunulmaktadır. Bu hisse senetleri, Katılım Endeksi kuralları esas alınarak belirlenmektedir. Katılım Endeksi; Borsa İstanbul’da işlem gören ve katılım bankacılığı prensiplerine uygun hisse senetlerinden oluşan bir borsa endeksidir. Hisse senedi seçimi, bu prensiplerdeki Endeks Kuralları esas alınarak yapılır. Endekste faaliyet alanı bu kurallara uygun şirketler bulunur ve endekse girecek şirketler bazı finansal oranları da sağlamak zorundadır.
Endekste yer verilen şirketler; faize dayalı finans, ticaret, hizmet ve aracılık (mevduat bankası, sigorta, finansal kiralama, faktoring ve diğer faize dayalı faaliyet alanları), alkollü içecek, kumar, şans oyunu, domuz eti ve benzer gıda, basın, yayın, reklam, turizm ve eğlence, tütün mamulleri ve silah, vadeli altın, gümüş ve döviz ticareti alanlarında faaliyet göstermemelidir.
Endekse girecek şirketlerin sağlaması zorunlu olan finansal oranlar ise şu şekildedir: Şirketlerin toplam faizli kredilerinin piyasa değerine oranının yüzde 33'ten az olması, faiz getirili nakit ve menkul kıymetlerinin piyasa
değerine oranının yüzde 33'ten az olması, bahsedilen faaliyet alanlarından elde ettiği gelirlerinin toplam gelirlerine oranının da yüzde 5’ten az olması gerekmektedir.
Endeks şirketlerinin Katılım Endeksi kriterlerine uyup uymadığının kontrolü 3 ayda bir yapılmaktadır. Yapılan incelemeler neticesinde Katılım Endeksi kıstasına uymayan şirketlerin hisse senetlerinin sadece satışına izin verilecek olup, Katılım Endeksi kıstasına uyum sağlayana kadar bu hisse senetlerinden de alış yapılamayacaktır.
Dolayısıyla katılım bankalarında, katılım bankacılığının esas prensipleri gereği Katılım Endeksi’nde yer alan hisse senetlerin alım/satım işlemleri gerçekleştirilmektedir. Katılım Bankalarından bu talepte bulunan müşterilere hisse alım/satım hizmeti sunulmaktadır.
Albaraka Türk Kurumsal Portföy Yöneticisi Ahmet Alper
