İslami finans için gelecek vaat eden ülke: Nijerya

Nijerya'da yaygın olarak bilinen ve Faizsiz Bankacılık (NIB) olarak adlandırılan İslami bankacılık sektörü, Jaiz Bank, TAJBank ve Lotus Bank olmak üzere üç tam teşekküllü İslami bankanın yanı sıra ülkede pencere uygulaması ile faizsiz bankacılık hizmeti sunan diğer bankaları ile teşvik edici bir endüstri olarak ülkenin önemli bir bileşenidir. Bunun yanı sıra, yaklaşık 220 milyonluk (2021) nüfusuyla Afrika’nın en kalabalık ülkesi olan Nijerya, yüksek sayıda Müslüman topluluğu ve Afrika'nın en büyük ekonomisi olarak İslami finans konusunda artan talep ve ihtiyaç oluşturması açısından önemli bir potansiyele sahiptir. Ülkenin ayrıca önümüzdeki 50 yıl içinde nüfus bakımından Hindistan ve Çin'in ardından dünyanın en kalabalık ülkesi olması beklenmektedir. Türkiye'nin Yüzyılı Vizyonu (2023-2053) ışığında genel olarak Türkiye için önemli yatırım ve iş fırsatları sunması ve özel olarak Katılım Finansmanı alanındaki tecrübemiz, Nijerya'nın bankacılık sistemine katkıda bulunacak ve ülkede bu sektörde kapasite geliştirilmesini kolaylaştıracaktır.

Bu sayımızda Nijerya'nın odak ülke olarak seçilmesinin nedeni, İslami bankacılığa hem toplum düzeyinde hem de hükümet düzeyinde artan ilgi ve Nijerya Merkez Bankası'nın (CBN) İslami finans kurumlarının düzenlenmesi ve denetlenmesine yönelik kılavuz ilkelerin yayınlanması da dahil olmak üzere İslami finansı teşvik etmek için attığı önemli adımlardır. Bu bağlamda, öncelikle Türkiye Cumhuriyeti Abuja Büyükelçisi Sayın Hidayet Bayraktar'ın Türkiye ile Nijerya arasındaki ticarette öne çıkan sektörleri ve Türk yatırımcılar için Nijerya'daki son yatırım fırsatlarını içeren Türkiye'nin Yüzyıl Vizyonu kapsamında Nijerya ile iş birliği alanlarına ilişkin değerlendirmesine yer verilecektir. Sayın Büyükelçi ayrıca Nijerya'nın son dönemde gerçekleştirdiği önemli ihraçlarla Afrika'nın en büyük sukuk piyasasına ev sahipliği yaptığına dair önemli bilgiler paylaşarak Nijerya'daki İslami Finans faaliyetlerine ışık tutmuş ve Nijerya'nın bankacılık sistemine katkı sağlamak amacıyla Katılım Finans alanındaki tecrübelerimiz hakkındaki düşüncelerine yer vermiştir. Ardından Bir LSEG iştiraki olan Refinitiv'den Shereen Mohamed tarafından kaleme alınan ''Nijerya: İslami Finans için Afrika'nın Sınır Ülkesi'' başlıklı önemli makaleye yer verilmiştir. Makale, İslami finans alanında Sahra Altı Afrika bölgesindeki karşılaştırmasıylave özel olarak Nijerya'daki İslami finans varlıkları hakkında bilgilendirici göstergeleri paylaşarak Nijerya'da endüstrinin büyümesini teşvik eden İslami finans çerçevesi ve çeşitli destekleyici ekosistem unsurları hakkında önemli özellikleri yansıtacaktır. Son olarak, 2019 yılında Nijerya'nın Abuja kentinde bulunan Genel Müdürlüğü ile tam teşekküllü bir Faizsiz Banka (NIB) olarak lisans alan ikinci banka olma özelliği ile faaliyetlerine başlayan Taj Bank, bankanın Genel Müdürü Hamid Joda tarafından öne çıkarılmaktadır. Joda, sektörün ülkedeki gelişimini ve Taj Bank'ın faaliyetlerinin ilk yılından itibaren ülkedeki ve bölgedeki Faizsiz Finans sektörüne yaptığı büyük katkıyı değerlendiriyor.

Son olarak Katılım finans sektörüne tüm dünyadan ve özellikle Afrika bölgesinden bu alanda hassasiyeti bulunan veya kurumsal yapılanma girişiminde bulunan kişi ve kurumların yanısıra finans sektöründeki diğer oyuncularında ilgi ve iştah gösterdiğini söyleyebiliriz. Bu anlamda TKBB, AlHuda Centre of Islamic Banking & Economics’in eşliğinde Kenya, Somali, Nepal, Pakistan ve İran’daki çeşitli kurumların temsilcilerinden oluşan heyeti Kasım 2022’de ağırlamış ve Türkiye’de katılım finans sektörü ve uygulamaları hakkında kapsamlı bir sunum gerçekleştirmiştir. İlgili delegasyon ile kendi ülkelerindeki finans sektörü hakkında karşılıklı bilgi alışverişinde bulunulmuştur. Bunun yanısıra, artan talebe istinaden faizsiz bankacılık sertifikasyon ve eğitim programları ve kapasite geliştirme programları ile de ülkemizin sektördeki tecrübesi bölge ile paylaşmaktadır. Bu anlamda, Amara Kredi ve Tasarruf Enstitüsü (Tsedey Bank) ve Mercy Corps G4F yetkililerinden oluşan heyete “Faizsiz Bankacılık” ve “Tekafül” konuları hakkında eğitim programı düzenlenmiş ve delegasyonun saha ziyaretleri koordine edilerek sektör hakkında kapsamlı bir çerçeve sunulmuştur.

Özetle, katılım finans sektöründe yer alan tüm paydaşların bu alanda atmış olduğu önemli adımlar ve gerçekleştirmiş olduğu çalışmalar hep birlikte düşünüldüğünde Türkiye’nin Katılım Finans alanındaki tecrübe ve kapasitesi, mikro ölçekte Nijerya'nın bankacılık sistemine makro düzeyde ise Afrika’nın bankacılık sistemine katkıda bulunacak ve bölgedeki Katılım finans sektöründeki kapasitenin geliştirilmesini kolaylaştıracaktır.

Dilek Sülün
TKBB Uluslararası İlişkiler Uzmanı