İslami Finansal Okuryazarlık Nedir?

Son dönemde finansal okuryazarlık eğitimleri, seminerleri ve kursları ilgi görmeye başlamıştır. Bu eğitimlerde faiz, tasarruf, enflasyon ve borçlanma gibi temel finansal konulara hâkim olma ve bunlara ilişkin matematiksel hesapları yapabilme gibi konulara odaklanılmaktadır.

İslami finansal okuryazarlık dediğimizde ne anlamalıyız?

İslami finans; bireylerin yatırımlarını, harcamalarını, tasarruflarını, iş yapış biçimlerini ve finansal yaklaşımlarını İslam’a uygun şekilde değerlendirmesine imkân sağlar. Elbette bu imkânı elde edebilmek için İslami finansın sunduğu fırsatlardan haberdar olmak gerekir.

İslami finansal okuryazarlık eğitimi

İslami finansal okuryazarlık üzerine eğitimler verilerek, bireylerin finansal bilgisi artırılabilir. Bu minvalde üniversitelerde lisans, yüksek lisans ve doktora seviyelerinde eğitimler olsa da bundan yalnızca ilgili bölümün öğrencisi olanlar faydalanabilmektedir. Oysa toplumun geneline daha fazla yayılarak, tıpkı konvansiyonel anlamdaki finansal okuryazarlık eğitimleri gibi (STK, Belediyelerin Kültür ve Sosyal İşler Müdürlükleri, Gençlik Vakıfları vb. kurum ve kuruluşlar) geniş tabanda yer bulabilmesi önem arz etmektedir.

Özellikle son yıllarda yapılan bazı çalışmalar; öğrencilerin, akademisyenlerin, din görevlilerinin ve bilhassa genel olarak bireylerin İslami finansal okuryazarlık düzeylerini ölçmeye yönelik olmuştur. Bu çalışmalardan ortaya çıkan sonuç genel anlamda İslami finansal okuryazarlık düzeyinin düşük olduğu şeklindedir. Çalışmalar genel itibariyle ankete dayalıdır.  Çünkü İslami finansal okuryazarlık düzeyini ölçmede kullanılan bir endeks bulunmamaktadır.

Bazı çalışmalarda; üniversitelerde ilahiyat bilgisi olanların finans bilgisi eksikliğinin, finans bilgisi olanların da ilahiyat bilgisi eksikliğinin giderilmesiyle, öğrencilerin İslami finansal okuryazarlık düzeyinin artırılabileceği vurgulanmaktadır. Bu eksik alanlar düzenlenecek olan eğitimler, sempozyumlar ve diğer katkı verecek çalışmalarla giderilebilecek niteliktedir.

İslami finansal okuryazarlık eğitimi neyi kapsıyor?

Yapılan çalışmalarda genelde temel finans ve ekonomi, katılım bankacılığı, İslami finans prensipleri ve İslami finans ürünleri üzerinden bir kapsayıcılığın vurgulandığını görüyoruz. Elbette bu alan İslam iktisadı literatüründen de katkı alınarak genişletilebilir.

İslami finansal okuryazarlığın katılım bankacılığına etkisi

Çalışmaların çoğu, İslami finansal okuryazarlık düzeyinin arttığı durumlarda katılım bankası tercihlerinin de aynı yönde eğilim gösterdiği sonucuna varmaktadır. Aynı şekilde katılım bankalarının müşterilerine verebileceği İslami finans bilgisinin farkındalığı daha da artıracağını söyleyebiliriz. Bununla beraber katılım bankalarının rekabet gücü de bu ölçüde artacaktır.

Konunun daha detaylı ve kapsamlı bir okumaya tabi tutulması adına rapor önerisi

Bu alanda 2020 yılında TKBB tarafından raporu yayımlanan Faizsiz Finansal Okuryazarlık Araştırma Raporu’nu konuya ilgi duyanların dikkatlerine sunmak isteriz. Araştırma raporunun üzerinde durulması gereken politika önerisi; kısa vadede Faizsiz Finansal Okuryazarlık Merkezi’nin kurulması ve bunun konu etrafındaki çalışmaları koordineli biçimde izlemeye derhal başlaması yanında Faizsiz Finansal Okuryazarlık Derneği’nin kuruluş çalışmalarının gerçekleştirmesi şeklindedir.

Bünyamin Kayalı