Tarladan Yatırıma: ELÜS

Üreticiler hasat ettikleri ürünlerini ya hemen satarlar ya da depolayarak ürünlerinin fiyatının daha da yükselmesini beklerler. Ticaretle birlikte paranın ve yatırımın ortaya çıkışı tarım ürünlerinden bağımsız düşünülemez. İnsanlar her dönem mevcut yatırım alanları yanında yeni alanlara yatırım yapmak için arayış içerisinde olmuşlardır. Günümüzdeyse özellikle genç kuşaklar borsa dışında kripto para piyasasına yatırım yapmaktadır. Tüm yatırım alanlarıyla birlikte yatırımcıların tarım ürünlerine yatırım yapacağı alternatif işlem platformu da mevcuttur.

ELÜS lisanslı depolarda bulunan ürünleri temsil eder

Kısa adı ELÜS olan Elektronik Ürün Senedi, lisanslı depolarda bulunan ürünleri temsilen çıkarılan elektronik belgedir. ELÜS, Lisanslı Depo İşletmelerince Elektronik Kayıt Kurallarına uygun olarak Elektronik Kayıt Kuruluşu tarafından kurulan ve işletilen veri tabanı ve/veya platform üzerinde oluşturulan elektronik kayıttır. ELÜS’leştirilen tarımsal ürünler Türkiye Ürün İhtisas Borsası’nda işlem görmektedir. TÜRİB’de işlemler TÜRİB İşlem Platformunda gerçekleştirilmektedir. TÜRİB İşlem Platformu, tarımsal ürünlerin alım ve satımını yapmak isteyen alıcı ve satıcıları bir araya getirir. ELÜS ile temsil edilen ürünler Lisanslı Depolarda saklanmakta olup Lisanslı Depoculuk sistemi güvencesi kapsamındadır. Lisanslı Depoculuk sistemi ise Ticaret Bakanlığı tarafından verilen lisanslarla kurulan ve bakanlığın gözetimi ve denetimi altında faaliyet gösteren depolardır. Lisanslı depolardaki arpa, buğday, çavdar, çeltik, fındık, mercimek, mısır, nohut, pamuk, soya fasulyesi, zeytin gibi tarımsal ürünler, lisanslı depo tarafından oluşturulan, aynı miktar, cins, sınıf ve kalitede ürünler ELÜS’le temsil edilir. 

Gerçek ve tüzel kişiler “Yatırımcı” olarak işlem yapabilir

ELÜS piyasasında, depolanması amacıyla teslim ettiği ürün için Lisanslı Depo İşletmesi tarafından düzenlenen ELÜS’ü elinde bulunduran ya da Borsada söz konusu senetlerin alım satımını gerçekleştirmek isteyen tüm gerçek veya tüzel kişiler “Yatırımcı” olarak işlem yapabilirler. Çiftçiler ve ELÜS alım satımı yapacak yatırımcılar, öncelikle banka ve aracı kurumlarda ELÜS işlemleri için yatırım hesabı açmaları gerekmektedir. Hesabın tanımlanması ve MKK sicil numarasının alınmasından sonra yatırımcı, TÜRİB’de hesap açtırmak için yetkilendirilmiş ticaret borsası aracılığıyla işlemlerini tamamlayarak ELÜS yatırımcısı olabilir. 

ELÜS’ler anlaşmalı bankalarda teminat olarak gösterilebilir

Çiftçiler, ürünlerini hemen satmayıp lisanslı depolarda saklayarak ve ELÜS’e bağlayarak, nakliye desteği, analiz desteği, kira desteği ve muhtelif vergi istisnalarından oluşan devlet teşviklerinden yararlanabilirler. Lisanslı depolarda stoklanan tarımsal ürünlerin alım satım işlemlerine ilişkin gelirler 2023 yılı sonuna kadar gelir vergisi ve kurumlar vergisinden muaftır. Bununla birlikte işlemler damga vergisi ve KDV’den istisna edilmiştir. Yatırımcılar elinde bulundurdukları ELÜS’leri anlaşmalı bankalarda teminat göstererek kredi kullanma imkânına da sahiptir. 

ELÜS tarımsal ürün üretiminin sürekliliği açısından değerlidir

Teknolojideki hızlı gelişmeler hayatımızın her alanında sürekli bir değişim getirmektedir. Bu değişim insanların yatırım alışkanlıklarının da farklılaşıp çeşitlenmesini sağlamaktadır. 2019 yılı sonlarında başlayıp halen devam eden Covid-19 sürecinde tarım ürünlerin ne kadar değerli olduğu daha iyi anlaşılmıştır. Lisanslı depolarda ürünlerini saklayarak istedikleri zaman satmaları, depolama maliyetlerinin azalması, vergi avantajlarının bulunması ELÜS’ün üreticiler ve yatırımcılar için bazı kazançlarıdır. Hem üretici hem de yatırımcı için çeşitli fırsatlar barındıran ELÜS’ün tarımsal ürün üretiminin sürekliliği açısından değerli olduğu düşünülmektedir.

Haydar ARSLAN