Kredi derecelendirme işlemleri kişi, şirket ve ülkelerin kredi itibarını belirlemek için kullanılan bir sistemdir. Dünyada yaygın olarak bilinen ve bu konuda pazarın önemli bir kısmını teşkil eden başlıca derecelendirme firmaları Standart & Poors, Moody’s İnvestors Service ve Fitch Ratings Inc isimli kuruluşlardır.
Bu yazımızda kredi derecelendirme kuruluşları ve işlemlerini ülkelere ve finansal sektöre etkileri yönünden incelenecektir.
Ülkenin kredi notu, başta o ülkenin iç ve dış unsurlardan borçlanma maliyetini belirlemektedir
Derecelendirme kuruluşları, ülkelerin ekonomik yönden gelişmişlik düzeyini, uygulanan ekonomik, siyasal ve sosyal politikaların ülke üzerinde oluşturacağı görünümü ve ülkelerin olağandışı ekonomik hareketlere ve krizlere karşı dayanıklılığını inceleyerek, ülkeye verilecek kredi notunu belirlemektedir. Her bir kredi notunun karşılığı, belli bir sınıflandırma içerisinde yatırım yapılabilme derecesine göre anlam ifade etmektedir. Ülkenin kredi notu, başta o ülkenin iç ve dış unsurlardan borçlanma maliyetini belirlemektedir. Yüksek bir derecelendirme notu daha az maliyetle dış borçlanma olanağı sunmakta iken, düşük bir derecelendirme notu ise yüksek maliyetle borçlanmayı olağan kılmaktadır. Ayrıca derecelendirme notu yüksek olan ülkelere dışarıdan yatırımlar gelmekte, yabancı yatırımcılar gerek doğrudan sermaye piyasası araçlarına sıcak para olarak yatırım yapmakta ve gerekse ülkedeki kurumlarla ortaklık kurarak veya kendisi sabit bir yatırım yapmak üzere rotalarını bu ülkelere çevirmektedirler.
Ülkeler, derecelendirme notunun ülke ekonomisine etkilerini olumluya çevirmek için çaba sarf ederler
Yatırım yapılan bir ülkede başlıca etkilenen unsurlar, dış borç oranları, cari işlemler açığı, döviz kurundaki dalgalanmalar ve faiz oranlarıdır. Kredi notu yüksek ülkelerde bu unsurlar ülke ekonomisine olumlu yönde direkt etki ederken, kredi notu düşük ülkelerde ise bu unsurlar önceki seviyelerinden daha yüksek oran ve rakamlara çıkarak ekonomiye artan bir şekilde zarar vermeye başlarlar. Bu noktada ülkeler, ekonominin verdiği zararı önlemek için yeni tedbirler almaya ve böylelikle ekonomik yapıyı düzelterek, bir sonraki periyotta verilecek derecelendirme notunun ülke ekonomisine etkilerini olumluya çevirmek için çaba sarf ederler.
Ekonomisi güçlü bir ülkenin yüksek bir kredi notu vardır
Bu açıklamalardan anlaşıldığı gibi ülkenin ekonomik yapısı ve ekonomik gücü ile kredi notları arasında pozitif yönde bir ilişki vardır. Yani ekonomisi güçlü bir ülkenin yüksek bir kredi notu vardır. Kredi notu yüksek bir ülkede, yukarıda bahsi geçen yatırım hareketleri ve borçlanma maliyetlerinin olumlu sonuçları nedeniyle de ekonomik yapı daha da güçlenmektedir. Böylelikle yüksek kredi notu ve ekonomik güç birbirlerini pozitif yönde tetiklemektedir.
Yüksek Kredi Notu = Ekonomik Güçlenme = Yeni ve Daha Yüksek Kredi Notu
Mali sektör katılımcılarının önemli bir kısmı verilen kredi derecesine itibar etmektedir
Kredi derecelendirme kuruluşları, finans sektöründe yer alan kuruluşları da incelemekte ve kredi notunu belirlemektedir. Piyasadaki mali sektör katılımcılarının önemli bir kısmı verilen kredi derecesine itibar etmektedir. Bu durum piyasada kaynak ve kullanıcı arasında oluşan fiyatı yeniden şekillendirmede etkili olmaktadır.
Bankalar bir ülkenin ekonomik yapısında çok önemli bir temel taşıdır. Finansal sektörde oluşan bir olumsuzluk ülkenin ekonomik yapısını kısa sürede etkilemektedir. Bu yüzden bankaların derecelendirilmesi, bu kurumların mali yapısı hakkında bir gösterge olmaktadır. Derecelendirme kuruluşları bankaları yerli ve yabancı para cinsinden, kısa ve uzun vadeli yükümlülükler yönünden ve sermaye yeterliliği yönünden incelemekte ve derecelendirmektedir.
Ülkemiz, kendi kredi derecelendirme kuruluşunu kurma yönünde hazırlıklara başlamıştır
Bu açıklamalardan sonra Türkiye özelinde yerli derecelendirme kuruluşu ile ilgili bilgi vermek gerekmektedir. Son zamanlarda yukarıda isimleri belirtilen derecelendirme kuruluşlarının verdikleri değerler, ülkeler tarafından eleştirilmektedir. Ülkemiz bu eleştiriler ve bu kuruluşların taraflı davranışları nedeniyle, kendi kredi derecelendirme kuruluşunu kurma yönünde hazırlıklara başlamıştır. Bu süreç sonunda uluslararası tanınırlığı olan ve kabul gören mevcut bir kredi derecelendirme kuruluşunun satın alınmasının daha verimli olacağı kararı sonrası JCR Eurasia Rating derecelendirme kuruluşunun yüzde 85’ini özel ve kamu bankaları ve BİST’in ortaklığında satın almıştır.
Son Söz;
Yazımızın sonunda ülkemizin güncel kredi notlarını da belirtmek yerinde olacaktır.
Moody’s B2 Negatif
Fitch BB- Negatif
S/P B+ Durağan
Ahmet AVCI
Emekli Katılım Bankası Müdürü/SMMM
