Katılım Bankacılığı’nın Ülke Ekonomisine Katkıları

Finansal piyasalarda yaşanan gelişmişlik, ekonomilerdeki finansal sistemin, kurumların ve bu kurum içerisindeki finans aracılarının sayıca ve yapısal olarak büyümesini göstermektedir. Finansal gelişmişlik seviyesinin artmasıyla birlikte, finansal piyasaların içerisinde hizmet veren kurum ve kuruluşların sayısı ve çeşitliliği yine bu kurum ve kuruluşların segment olarak büyümelerini kapsamaktadır.  Bunların yanında, sermayenin reel sektöre etkin ve verimli bir şekilde aktarılmasıyla, sermaye sahiplerine portföy çeşitliliği açısından fırsat yaratmakta, sermaye çeşitliliğinin artırılmasıyla birlikte riskin azaltılması, dağıtılması ve bilgiye ulaşılabilirliğin kolaylaşması gibi faktörler de finansal gelişmişliğin göstergeleri arasında bulunmaktadır. Buradan hareketle Katılım bankacılığı adı faaliyetlerini sürdüren kurumların sektördeki katkılarının olduğu  gözlemlenebilmektedir.

Katılım bankacılığının ülke ekonomisine katkıları ele alındığında birçok faktör sıralanabilmektedir

Katılım bankacılığı ülke ekonomilerinde gelişen finansal sistemle birlikte önemli ölçüde yer almaya başlamıştır. Buradan hareketle müslüman kesimde oluşan atıl fonların ekonomiye kazandırılması hususunda aktif rol almakta gerek dünyada gerek Türkiye’de aktif büyüklük artmaktadır. Müslüman bireylerin bu konuda faiz hassasiyetini gözeten bankalarda finansal işlemlerini gerçekleştirme talebi ve bu boşluğun katılım bankalarıyla oluşan arzla tamamlanmasıyla ekonomide bir denge oluşturmaya çalışılmıştır. Katılım bankacılığı nazarınca ülke ekonomisine katkıları ele alındığında birçok faktör sıralanabilmektedir. Dini nedenlerden dolayı birikimlerini finansal sistemde kullanamayan kesimin sisteme tasarruf enjekte etmesi adına çok büyük etkisi bulunmaktadır. Bu açıdan atıl fonlar ekonomiye kazandırılmaktadır. Uygulanan finansman modellerinin de sistemde sadece dini hassasiyetleri olan kesimin değil birçok kesimin de ilgisini çekmektedir. Bu sistemin ortaya çıkmasında petrol ülkeleri rol almaktadır.  Ticari ilişkilerle birlikte iç ve dış ticarete doğrudan katkı verebilmektedir. Petrol rezervlerinin dünyada genellikle müslüman ülkelerde bulunmasının varsayımı altında Türkiye ile ticaretin gelişmesine de katkıları bulunmaktadır. Bunların yanında katılım bankalarının işletme segmentlerine sağladığı finansmanlar, çiftçilere ve çeşitli nitelikli meslek gruplarına sağlanan finansmanlar üretim odaklı bir bankacılık yapısının planlandığı dikkat çekmektedir.

Krizlerden en az etkilenen bankacılık çeşidi katılım bankacılığı olmuştur

Türkiye’nin son çeyrek yüzyılda üç ekonomik kriz geçirmiş olduğu varsayılırsa finansal sistem içerisinde en az etkilenen bankacılık çeşidi katılım bankaları olarak dikkat çekmektedir. Bunun nedeni olarak kullandırılan finansman yöntemleri ve toplanan fon yöntemlerinin yanı sıra kâr/zarar usulüyle görülen işlemlerin krizden çok fazla yara almamasıdır. Ayrıca katılım bankalarında çalışan personel sayısının azımsanmayacak derecede konvansiyonel bankalar kadar yüksek olduğu ülke ekonomisinde nitelikli işsizlik sayısının azalması ve istihdam olanaklarının artması yine ülke ekonomisine verilen katkılardan biri olarak elde edilmetekdir.

Katılım bankalarının Türkiye ekonomisine katkıları nelerdir?

Katılım bankaları, bankacılık sektöründe gün geçtikçe önemi artmaya başlayan bir bankacılık çeşididir. Önemlerinin artması sektördeki derinliklerinin artması, aktiflerinin artması, şube ve personel sayısının artması, kullandırılan finansmanların ve toplanan fonların artmasıyla doğru orantılı olarak gelişmektedir. Faizsiz finans adı altında kurumların faaliyete başlaması 1984 yılı itibariyledir. İlk zamanlarda personellerin yeteri kadar bilgiye sahip olmaması, sistemin oturtulamaması, işleyiş yapısının doğru bir şekilde belirlenemesi gibi sıkıntılar katılım bankalarının büyümesini zorlaştırmıştır. Sektörde önce derinlik kazanılmaya çalışılmış, personellerin faizsiz finans çerçevesinin daha iyi anlatılması amaçlanmış ve dikey büyüme yerine yatay büyümeye öncelik verilmiştir. Katılım bankalarının Katılım bankacılığı çerçevesinde Türkiye ekonomisine katkılarını özet olarak şu şekilde sıralayabiliriz.

• Körfez ülkeleriyle dış ticaretin gelişimi ve fon akışı,
• Ortadoğu ülkeleriyle olan çeşitli ticari birliktelikler ve yakınlıklar yaratılması,
• Kayıt dışı ekonominin azalması,
• Resmi ticaretin artması,
• Firmaların kullandırılan finansman yöntemleriyle bilanço yapılarının olumlu hale gelmesi,
• Kriz dönemlerinde KOBİ’ lere destekle ekonominin canlı tutulmaya çalışılması,
• Atıl fonların ekonomiye kazandırılması,
• Sistemdeki asimetrik bilginin azaltılmaya çalışılması,
• Üretim odaklı bir bankacılık yapısının makroekonomik anlamda sektörü finanse etmesi ve ekonomik çarkın işlemesine doğrudan katkı sağlaması.

Ahmet Körüklü