İİT’ye Üye Ülkeler ve SMIIC

SMIIC, İİT devletleri arasında ticaretin önündeki teknik engellerin kaldırılmasına yardımcı olmayı amaçlamaktadır.

SMIIC (İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü), dört kıtadan 57 üye ülkesiyle Birleşmiş Milletler’in (BM) ardından en büyük ikinci uluslararası kuruluş olan İslam İş Birliği Teşkilatı’na (İİT) bağlı devletlerarası bir standardizasyon kuruluşudur. 2010 yılında kurulan ve bünyesinde 41 İİT üyesi bulunan (38 tam üye, 3 gözlemci) SMIIC, İİT devletleri arasında standartların uyumlaştırılması ve yenilerinin hazırlanması için sağlam bir mekanizma olarak ticaretin önündeki teknik engellerin kaldırılmasına yardımcı olmayı ve böylelikle bu devletler arasındaki ticareti geliştirmeyi amaçlamaktadır. Enstitünün bir diğer gayesi de üyeleri arasında akreditasyon, metroloji, uygunluk değerlendirme ve standardizasyon faaliyetlerinde yeknesaklığı sağlamak ve bu alanlarda İİT üyelerine teknik destek ve eğitim vermektir.

SMIIC beş ana görevi gerçekleştirmeyi amaçlar ve çalışmalarını bu kapsamda yürütür:

• Ortak standartlar hazırlayarak İİT üyeleri arasındaki ticaretin önündeki teknik engelleri kaldırmak
• OIC/SMIIC standartlarını oluşturarak bunların yararlarından İİT üyelerinin faydalanmasını sağlamak
• Standardizasyon, metroloji, laboratuvar, deney ve akreditasyon konusunda yeknesaklık sağlamak
• Standart kurumları olmayan İİT üyelerine teknik destek sağlamak ve uzun vadede kendi kurumlarını kurup rekabet edecek düzeye gelmelerine yardım etmek
• Eğitim ya da konferans gibi etkinlikler düzenlemek suretiyle standardizasyon ve ilgili alanlarda farkındalık oluşturmak

Ülkelerin standardizasyon, belgelendirme ve deney pratikleri arasındaki farklılıklarının, ticaretin önündeki dolaylı teknik engeller olduğu bilinmektedir. Bu anlamda uluslararası veya bölgesel bir kuruluşun çatısı altında yürütülen standartları ve uygunluk değerlendirme prosedürlerini uyumlaştırma çalışmaları, ilgili devletlerde ticareti olumsuz etkilemesi muhtemel faktörleri bertaraf etmeyi amaçlamaktadır. Sözkonusu çalışmalar, ayrıca ürünlerin ve hizmetlerin karşılıklı değişimini hızlandırmak amacıyla, öncelikle belgelerin karşılıklı tanınmasından başlayan ortak belgelendirme sistemlerini oluşturmayı da içermektedir. SMIIC, yukarıda belirtilen hedefler doğrultusunda kurulmuş olup İİT’nin de bu alanlardaki tek yetkili kuruluşu olarak faaliyetlerine devam etmektedir. Uluslararası uygulamaları yakından takip eden SMIIC, bir yönüyle de CEN (Avrupa Standartlar Komitesi) gibi bölgesel bir standardizasyon kuruluşudur. 17 Teknik Komitesi ve Uygunluk Değerlendirme Komitesi faaliyetleri ile çalışma alanlarındaki önceliklere göre OIC/SMIIC Standartları’nın üretilmesi ve sistematik olarak gözden geçirilerek ihtiyaca göre revize edilmesi amaçlanmaktadır.

Standartların önemi

Standartlar; ticaretin, teknolojinin ve hayatımızı kolaylaştıran her şeyin ortak dilidir. Teknolojinin de etkisiyle mesafe ve erişim anlamında küçülen günümüz dünyasında, ortak kuralların benimsendiği standartların kullanımının ülke ekonomilerine katkısı bilinen bir gerçektir. Bu kapsamda kurulmuş olan uluslararası ve bölgesel kuruluşlar, ortak standartların önemi ile katkıları hususunda on yıllardır faaliyetlerini sürdürmektedir.

SMIIC de özellikle helal konularında, standartların yerine kullanılan amatörce hazırlanmış dokümanların yetersizliğinden doğan ihtiyacı gidermek ve uluslararası uygulamalardaki standart hazırlama süreçlerinin benimsendiği profesyonel bir mekanizma oluşturarak İİT ülkelerindeki kalite altyapılarını geliştirmeyi ve ekonomilerine katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

SMIIC standardizasyon faaliyetleri

OIC/SMIIC Standartları, uluslararası uygulamalardaki gibi üyelerden oluşan çeşitli teknik komitelerce gerçekleştirilmektedir. Bu komitelerin belirli bir adı, kapsamı, çalışma programı, iş planı vardır ve bahsi geçen komiteler, direktiflere uygun olarak çalışır. Teknik komitelerde sekreter, başkan, üye ve gözlemci üye, ilişkili kuruluşlar (liaison) ve uzmanlar görev alır. Bu kişiler altı aşamadan oluşan standart hazırlama sürecine uygun olarak standart üretir veya revize eder. SMIIC çatısı altındaki komitelerde 36 yeni proje üzerinde çalışmalar yürütülmektedir. Hâlihazırda yayımlanmış 35 OIC/SMIIC standardı bulunmaktadır. Bazı önemli standartlar aşağıda verilmiştir:

• OIC/SMIIC-1:2019, Helal Gıda için Genel Gereklilikler
• OIC/SMIIC-2:2019, Uygunluk Değerlendirmesi- Helal Belgelendirmesi Yapan Kuruluşlar için Gereklilikler
• OIC/SMIIC-3:2019, Uygunluk Değerlendirmesi- Helal UDK’ları Akredite Eden Helal Akreditasyon Kuruluşları için Gereklilikler
• OIC/SMIIC-4:2018, Helal Kozmetik Ürünleri için Kurallar
• OIC/SMIIC-6:2019: OIC/SMIIC 1’in Uygulanmasına Yönelik Spesifik Gereklilikler-Helal Gıda ve İçeceklerin Saklanması ve Servis Edilmesi
• OIC/SMIIC-9:2019, Helal Turizm Hizmetleri-General Gereklilikler
• OIC/SMIIC-24:2020 Helal Gıdaya eklenen Katkı Maddeleri ve Diğer Ek Kimyasallar için Genel Kurallar
• Dört yeni standart: Helal Uygunluk Değerlendirme standardı

İnternetten satışına 2017 yılında başlanan OIC/SMIIC Standartları, sektördeki gelişmeler doğrultusunda hazırlanır ve revize edilir. Helal gıda, kozmetik ve turizme ek olarak eczacılık, tedarik zinciri, hayvan yemi, jelatin ve helal yönetim sistemleri gibi birçok helalle ilgili konularda da standart geliştirilmesi devam etmektedir. Gerekli prosedürler tamamlanınca bu standartlar, helal belgelendirme kuruluşlarınca kullanılabilecektir.

SMIIC helal standartları

OIC/SMIIC Helal Standartları’nın dayanağı İslami kurallardır. Bu, standartları yalnızca dinî içeriğe sahip fıkıh dokümanları yapmaz. Çünkü standartlar, tüketim ve ticarette kullanılan ürünler içindir. Teknik uzmanların ve fıkıh uzmanlarının katkılarıyla hazırlanan standartlar ürüne katma değer sağlar.

Helal konularında hazırlanmış 11 OIC/SMIIC Standardı; SMIIC’nin dinî konularda görüş aldığı bir İİT kuruluşu olan, tüm mezheplerin temsil edildiği Uluslararası İslam Fıkıh Akademisi tarafından kabul görmüş fıkıh kuralları çerçevesinde oluşturulmuştur.

Helal kalite altyapısı

Kalite altyapısı; standardizasyon, metroloji, akreditasyon ve uygunluk değerlendirmeden (test, kalite yönetimi, belgelendirme) oluşur. Bahse konu altyapı, ürünlerin ve süreçlerin standartlara uygunluğunu sağlayan ortak kuruluşlar sistemidir. Helal kalite altyapısı da aynı unsurlardan (standardizasyon, metroloji, akreditasyon ve uygunluk değerlendirme) oluşmaktadır. SMIIC bu anlamda tek yetkili kuruluştur ve OIC/SMIIC Helal Standartları da helal kalite altyapısının gerekli aşamalarında kullanılmak üzere geliştirilmiş kılavuz dokümanlarıdır. Kısaca özetlemek gerekirse helal kalite altyapısı; izlenebilirlik sağlar, helale olan tüketici güvenini arttırır, akreditasyon ile karşılıklı tanınırlığa imkân sunar ve dolayısıyla ticaretteki teknik engelleri azaltır. Türkiye, Helal Akreditasyon Kurumu’nun (HAK) kurulmasıyla helal kalite altyapısı tamamlamış bir ülkedir.

Helal endüstrisinde karşılaşılan zorluklar ve çözümü

Helal belgelendirmede karşılaşılan başlıca problem, ülke inisiyatiflerinin uluslararası profesyonel uygulamalara tercih edilmesidir. Helal konusunda geçmişte kendi ülkeleri için geliştirilmiş tanıma sistemleri (recognition) olan bazı ülkelerin, ülke bazlı tanıma tutumlarında ısrar etmeleri ve SMIIC sistemini bütünüyle benimsememeleri ciddi güçlükler oluşturmuştur. Ortak standart ve akreditasyon güvencesi ile gerçekleştirilecek helal belgelendirme hedefimiz ile çelişen bu ve benzeri sistemler, bizi helal konusunda profesyonelliğe ulaşmaktan alıkoyacaktır.

Akreditasyon hizmeti, uluslararası uygulamaları benimsemektedir

Bunun yanında SMIIC üyesi akreditasyon kuruluşlarının referans OIC/SMIIC Standartları temelinde vereceği akreditasyon hizmeti, uluslararası uygulamaları benimseyen ve güvene dayalı bir sistemin ürünü olacaktır.

OIC/SMIIC Helal Standartları, teknik komiteler bünyesindeki İİT üye ülkelerinin ortak çalışmalarının sonucudur. SMIIC, bütün paydaşlar için ortak bir platformdur.

OIC/SMIIC Helal Standartları, İslam dünyası ve diğer bütün ilgili taraflar için ortak standartlardır.

SMIIC Genel Sekreteri İhsan Övüt