Ülkemizde faiz endişesi nedeniyle geleneksel bankalardan uzakta duran kesimin tasarruflarını ekonomiye kazandırmak amacıyla faizsiz finans kuruluşları ihdas edilmiş ve buna ilişkin uygulamalar 1980’li yıllarda hız kazanmaya başlamıştır.
Katılım bankacılığının tarihsel gelişimi
Türkiye’deki katılım bankacılığının kuruluş ve gelişmelerini tarihsel açıdan kronolojik bir sıralamaya tabi tutmaya çalıştık. Bu sıralamaya göre;
(1974) Türkiye’nin İslam Kalkınma Bankasına kurucu üye olması
(1975) Faizsiz olma prensibine uygun olarak Türkiye’de bankacılık hizmetleri veren ilk kurum 1975 yılında sermayesi hazineden karşılanarak 39.hükümet tarafından kurulan Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası A.Ş.(DESİYAB) dir. Bu kurum tasarruf sahiplerine, küçük ve orta boy işletmelere faizsiz finansman hizmetleri sağlamak amacıyla 1878 yılına kadar faaliyetlerini sürdürmüştür.
(1983)Bakanlar Kurulunun 16 Aralık 1983 tarih ve 83/7506 sayılı kanun hükmünde kararname ile Türkiye’de faizsiz bankacılık hizmeti verilmesine resmen izin verilmiştir.
(1984)25 Şubat 1984 tarih ve 18323 sayılı resmi gazete ile faizsiz bankacılık hizmetleri vermek amacıyla kurulacak kuruluşlara Özel Finans Kurumu (ÖFK) ismi verilmiş ve bu kuruluşların kapsamı, çalışma şartları ve tasfiyesine ilişkin konularda Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı ve TCMB yetkilendirilmiştir.
(1985)02 Şubat 1985 tarihinde Faisal Finans Kurumu faaliyete geçmesi
(1985)18 Şubat 1985 tarihinde Albaraka Türk Finans Kurumu A.Ş.nin faaliyete geçmesi
(1989)31 Mart 1989 tarihinde Kuveyt Türk Evkaf Finans Kurumu A.Ş. nin faaliyete geçmesi
(1991) Anadolu Finans Kurumu A.Ş.nin faaliyete geçmesi
(1995)28 Nisan 1995 tarihinde İhlas Finans Kurumu A.Ş.nin faaliyete geçmesi
(1996) Asya Finans Kurumu A.Ş.nin faaliyete geçmesi
(1999)17 Aralık 1999 tarih ve 4491 sayılı Bankalar kanununda değişiklik yapılmasına ilişkin kanun ile ÖFK’lar, 4389 sayılı Bankalar Kanunu kapsamına alınmış ve 16 Aralık 1983 tarihli 83/7506 sayılı ÖFK kurulmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararı ve bu karar ile oluşturulan tüm mevzuat yürürlükten kaldırılmıştır.
(2001)12 Mayıs 2001 tarih ve 4672 sayılı kanun ile ÖFK’ların bir birlik kurmaları ve bu birlik bünyesinde, topladıkları fonları güvence altına almak için Güvence Fonu oluşturulmasına karar verilmiştir.
(2001)Faisal Finans Kurumu A.Ş. Ülker Grubu tarafından alınarak adı Family Finans Kurumu A.Ş. olarak değiştirilmiştir.
(2001)İhlas Finans Kurumu A.Ş. bankaların likidite sıkıntısına düştüğü bu dönemde iflasını açıklamış ve BDDK tarafından 10 Şubat 2001 tarihinde faaliyetlerine son verilmiştir.
(2005)5411 sayılı yeni bir Bankacılık Kanunu çıkarılarak, bu kanun kapsamında ÖFK’ların ismi Katılım Bankası olarak değiştirilmiştir. ÖFK Birliğinin adı da TKBB olarak değiştirilmiştir. Güvence Fonu kapatılarak TMSF’ye devredilmiştir.
(2005) Anadolu Finans ile Family Finans birleşerek Türkiye Finans Katılım Bankası olarak faaliyete başlamıştır.
(2015) Ziraat Katılım Bankası A.Ş. Türkiye Cumhuriyeti hazinesi tarafından ödenmiş 675.000.000 -TL sermayesi ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun 15/10/2014 tarih ve 29146 sayılı resmi gazetede yayımlanan 10/10/2014 tarih ve 6046 sayılı izniyle kurulmuş, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun 14/05/2015 tarih ve 29355 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 12/05/2015 tarih, 6302 sayılı kararı ile faaliyet izni almıştır.
(2016) Vakıf Katılım Bankası, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Bayezid Han-ı Sani Vakfı (II. Bayezid Vakfı), Mahmut Han-ı Evvel Bin Mustafa Han Vakfı (I. Mahmut Vakfı), Mahmut Han-ı Sani Bin Abdülhamit Han-Evvel Vakfı (II. Mahmut Vakfı) ve Murat Paşa Bin Abdüsselam Vakfı (Murat Paşa Vakfı) tarafından ödenmiş 805.000.000.- TL sermayesi ile 25 Haziran 2015 tarihinde kurulmuş, 17 Şubat 2016 tarihinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndan faaliyet izni almıştır.
(2016) Asya Katılım Bankası A.Ş. kapatılmıştır.3 Şubat 2015 tarihinde TMSF şirket yönetiminin %63’üne el koymuştur. 29 Mayıs 2015 tarihinde ise bankanın tamamı TMSF’ye devredilmiştir.18 Temmuz 2016 tarihinde Bank Asya’nın faaliyetlerinin 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 107’nci maddesinin ikinci fıkrası kapsamında geçici olarak durdurulmasına karar verilmiştir.22 Temmuz 2016 tarihli BDDK Kararı gereğince; 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 107’inci maddesinin son fıkrası çerçevesinde, Bank Asya’nın faaliyet izni kaldırılmıştır.
(2018) BDDK’nın 22 Şubat 2018 tarih ve 7736 sayılı kararı ile TKBB nezdinde Merkezi Danışma Kurulu oluşturulmuştur.
(2019) Emlak Katılım Bankası A.Ş. 25 Şubat 2019 tarihinde faaliyet izni alarak faaliyete başlamıştır.
AHMET AVCI
Emekli Katılım Bankası Müdürü/SMMM
ÖFK: Özel Finans Kurumu
TKBB: Türkiye Katılım Bankaları Birliği
TMSF: Türkiye Mevduat Sigorta Fonu
BDDK: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu
Paylaş
